اندام تولیدمثل در زنان از قسمت‌های مختلفی ازجمله تخمدان‌ها، رحم، لوله‌های فالوپ و… تشکیل‌شده است که همکاری هماهنگ و صحیح آن‌ها قدرت باروری را ایجاد خواهد کرد. این اندام در معرض خطر‌های بسیاری قرار دارند و کیست تخمدان یکی از عارضه‌هایی است که ممکن است برای هر خانمی قبل یا بعد از ازدواج ایجاد شود و نیاز به پیگیری و درمان دارد.
به همین جهت توصیه می‌کنیم با انتخاب یک متخصص زنان خوب همیشه معاینات دوره‌ای خود را به‌صورت منظم انجام دهید تا در صورت بروز علائم و وجود آسیب‌هایی مانند کیست تخمدان تشخیص و درمان سریع‌تری برایتان انجام شود. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را بیشتر با کیست تخمدان و نحوه پیگیری آن آشنا کنیم.
برای مشاوره رایگان آنلاین با متخصص در اینستاگرام با ما همراه باشید. 
تماس جهت مشاوره رايگان و اخذ نوبت تلفنی کیست تخمدان چیست؟
کیست تخمدان یک کیسه پر از مایع است که ممکن است در داخل یا روی سطح تخمدان شما ایجاد شود. به‌صورت طبیعی با هر چرخه قاعدگی فولیکول‌های آزاد‌کننده تخمک بارور در زمان تخمک‌گذاری ممکن است کیست‌هایی را به‌عنوان کیست تخمدان ایجاد کنند که به آن‌ها کیست‌های عملکردی نیز گفته می‌شود و نیازی به درمان ندارند.
درواقع این نوع کیست‌ها بعد از گذشت چند دوره قاعدگی به‌صورت خودبه‌خودی از بین می‌روند و جای نگرانی در مورد آن‌ها نیست. در صورت وجود کیست تخمدان عملکردی ممکن است شما احساس پری یا درد در لگن خود داشته باشید و یا اصلاً هیچ‌گونه علائمی را تجربه نکنید.
واقعیت این است که بسیاری از زنان این نوع کیست تخمدان را دارند و حتی از وجود آن‌ها آگاه نیستند؛ اما در برخی موارد دیگر، کیست تخمدان ممکن است به شکل رشد غیرطبیعی سلول‌ها ظاهر شود و ازنظر پزشکی نگران‌کننده است.
هنگامی‌که یک رشد غیرطبیعی بر روی تخمدان تشخیص داده شد، باید از نزدیک به‌طور دقیق بررسی شود تا تغییرات در اندازه و ویژگی کیست قابل مشاهده بوده و درمان بهتری انجام گیرد. بیشتر کیست‌ها خوش‌خیم هستند و خودبه‌خود از بین می‌روند؛ اما در صورت بزرگ شدن کیست، ایجاد درد مداوم یا قابل‌توجه در اندام تولیدمثل زن و اندام مرتبط با آن یا ایجاد ناهنجاری‌های نگران‌کننده، معمولاً متخصص زنان توصیه می‌کند که کیست تخمدان با جراحی برداشته شود؛ زیرا برخی از کیست‌ها با رشد خود به دور تخمدان‌ها پیچیده و باعث چرخش تخمدان‌ها می‌شوند.
درنتیجه ممکن است در این شرایط نیاز به خارج کردن تخمدان نیز باشد که اگر شرایط برای هر دو تخمدان به وجود بیاید، به‌طور کامل قدرت باروری زن را از بین خواهد برد. به همین دلیل پیگیری درمان کیست تخمدان از اهمیت بالایی برخوردار است.
نگرانی بیماران در مورد کیست تخمدان
وقتی ما با بیماران خود در مورد کیست تخمدان صحبت می‌کنیم، رایج‌ترین نگرانی و سؤالی که می‌شنویم این است که “آیا سرطان است؟” بااینکه ممکن است کیست تخمدان یک کیست سرطانی باشد، اما ما همیشه تأکید می‌کنیم که هر کیستی سرطانی و غیرطبیعی نیست.
در حقیقت، بیشتر کیست‌ها به‌عنوان بخشی طبیعی از چرخه ماهانه زنان تشکیل می‌شوند و جای نگرانی نیست. ما همچنین تأکید می‌کنیم که وجود کیست تخمدان احتمال ابتلا به سرطان تخمدان در زنان را افزایش نمی‌دهد. بااین‌حال، بسیار مهم است که در صورت داشتن سابقه خانوادگی در این زمینه به متخصص زنان خود اطلاع بدهید. ژنتیک در نحوه ارزیابی کیست‌هایی که ممکن است ظاهر شوند و ارزیابی عملکردی بودن یا غیرطبیعی بودن آن‌ها نقش بسزایی دارد.
علائم وجود کیست تخمدان
بیشتر کیست‌های تخمدان به‌قدری کوچک هستند که هیچ علامت یا مشکل ظاهری را برای شما ایجاد نخواهند کرد؛ اما در صورت بزرگ شدن علائم، ممکن است شامل احساس فشار در لگن، نفخ، تورم یا درد در یک طرف پایین شکم باشند. درد ناشی از کیست تخمدان ممکن است شدید و ناگهانی یا دائمی و خسته‌کننده باشد و یا ممکن است به‌صورت رفت و برگشتی باشد.
گاهی اوقات، کیست تخمدان به‌قدری بزرگ شده که درد ناگهانی و شدیدی ایجاد می‌کند و یا به دلایل مختلف مانند ضربه دچار پارگی شده و نیاز به مراقبت اورژانسی دارد؛ بنابراین در صورت وجود علائم زیر فوراً به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید:
• درد ناگهانی و شدید در شکم
• دردی که همراه با تب و بالا آمدن تب باشد.
• احساس سرگیجه یا احساس ضعف
• تنفس سریع
این موارد می‌توانند نشانه این باشند که کیست شما باعث پیچ خوردن تخمدان شده است و باید سریعاً جراحی انجام شود.
دلایل ایجاد کیست تخمدان چیست؟
همان‌طورکه گفتیم بیشتر کیست‌ها “عملکردی” هستند و بخشی طبیعی از چرخه قاعدگی می‌باشند. کیست جسم زرد نیز ممکن است هنگامی‌که تخمک آزاد می‌شود و فولیکول خالی معمولاً کوچک خواهد شد، وقتی دوباره می‌خواهد بسته شود به دلیل جمع شدن مایع در آن ایجاد شود. ممکن است این نوع کیست طی چند هفته از بین برود یا با بزرگ شدن خونریزی کرده و باعث درد شود.
گاهی نیز ممکن شما دچار بیماری به نام سندرم تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان باشید که در این صورت نیز امکان به وجود آمدن کیست‌های کوچک بر روی تخمدان‌ها وجود دارد. این بیماری می‌تواند حتی شرایط بارداری را سخت‌تر کرده و احتمال باروری را کاهش دهد. در موارد نادر کیست‌ها ممکن است از نوع کیست‌های سرطانی باشند که این کیست‌ها بیشتر در دوران یائسگی اتفاق می‌افتند؛ اما این بدین معنی نیست که در خانم‌های جوان هرگز اتفاق نخواهد افتاد.
چه مواردی احتمال بروز کیست تخمدان را افزایش می‌دهد؟
مواردی که ممکن است احتمال ابتلا به کیست تخمدان را بیشتر کنند، عبارت‌اند از:
مشکلات هورمونی
مصرف برخی دارو‌های هورمونی باروری مانند کلومیفن (کلومید) برای کمک به تخمک‌گذاری می‌تواند خطر ابتلا به کیست را بیشتر کند.
بارداری
کیستی که در دوران تخمک‌گذاری تشکیل می‌شود، می‌تواند بعد از بارداری و در طول بارداری روی تخمدان شما باقی بماند.
اندومتریوز
این بیماری شرایطی است که سلول‌هایی که معمولاً داخل رحم شما رشد می‌کنند، خارج از آن رشد کنند. این سلول‌های سرگردان ممکن است حتی به تخمدان شما متصل شده و باعث رشد کیست تخمدان شوند.
عفونت شدید لگن
اگر این عفونت به‌درستی و به‌موقع درمان نشود، می‌تواند به تخمدان شما سرایت کند و در آنجا ایجاد کیست نماید.
وجود کیست‌های تخمدان قبلی
اگر قبلاً حداقل یک کیست تخمدان هم داشته‌اید، احتمال بروز مجدد کیست تخمدان برای شما بیشتر است.
عوارض کیست تخمدان چیست؟
وجود کیست تخمدان می‌تواند عوارضی برای شما ایجاد کند و به همین دلیل باید حتی بعد از درمان از پزشک خود بخواهید که در جلسات معاینات دوره‌ای این موارد بررسی شوند. مهم‌ترین عوارض کیست تخمدان عبارت‌اند از:
پیچ‌خوردگی تخمدان
اگر کیست‌ها بیش‌ازاندازه بزرگ شده و بدون درمان باقی بمانند، می‌توانند باعث حرکت و پیچ خوردن تخمدان شوند. این پیچ‌خوردگی علاوه بر درد شدیدی که ایجاد می‌کند، ممکن است باعث لزوم خارج کردن تخمدان شود.
پارگی کیست‌ها
کیست‌ها بخصوص کیست‌های بزرگ ممکن است پاره شده و باعث درد شدید و خونریزی شوند. رابطه جنسی واژینال و سایر فعالیت‌ها احتمال پارگی را افزایش می‌دهد. کیست پاره شده گاهی خودبه‌خود بهبود می‌یابد، اما اغلب، یک اورژانس پزشکی است.
کیست تخمدان آلوده
اگر کیست تخمدان در اثر واکنش به عفونت لگن ایجاد شده باشد، می‌تواند باعث آبسه شود. در صورت ترکیدن آبسه، باکتری‌های خطرناک آن می‌توانند در بدن شما پخش شوند.
نحوه تشخیص کیست تخمدان
گاهی اوقات، پزشک هنگام معاینه لگنی شما وجود این نوع کیست‌ها را تشخیص می‌دهد و در مورد درد شما و سایر علائم از شما سؤالاتی می‌پرسد. کیست می‌تواند پر از مواد مایع، جامد یا ترکیبی از هر دو باشد. برای تشخیص نوع کیست تخمدان شما، پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش زیر را تجویز کند:
تست بارداری
آزمایش مثبت بارداری در صورت باردار نبودن، می‌تواند به این معنی باشد که شما کیست جسم زرد دارید.
سونوگرافی لگنی
این تست با استفاده از امواج صوتی، تصویری از رحم و تخمدان شما ایجاد می‌کند و پزشک می‌تواند وجود کیست را تأیید کرده، محل و نوع آن را نیز به‌طور دقیق مشخص کند.
لاپاراسکوپی
لاپراسکوپی نیز نوعی روش تشخیصی است که در آن پزشک از طریق یک برش کوچک یک ابزار باریک با چراغ و دوربین را وارد شکم شما می‌کند. این روش برای تشخیص و درمان کیست به‌طور هم‌زمان استفاده می‌شود.
آزمایش خون CA ۱۲۵
در صورت داشتن کیست تخمدان تا حدی جامد، پزشک ممکن است بخواهد سطح پروتئینی به نام CA ۱۲۵(آنتی‌ژن سرطان ۱۲۵) خون شما را آزمایش کند؛ زیرا اغلب در زنانی که سرطان تخمدان ایجاد می‌شود و در افرادی که بیماری‌هایی مانند فیبروم رحم، اندومتریوز و بیماری التهابی لگن (PID) دارند، این پروتئین بیشتر است.
روش‌های درمان کیست تخمدان
همان‌طورکه گفتیم بیشتر کیست‌ها خودبه‌خود از بین می‌روند. پزشک شما می‌تواند برای تسکین درد دارو‌هایی را برایتان تجویز کند. قرص‌های ضدبارداری نیز برای جلوگیری از ایجاد کیست‌های جدید تجویز می‌شود. در برخی شرایط مانند بزرگ بودن کیست و خطر پیچش تخمدان یا پارگی کیست تنها راه درمان، جراحی است.
سخن آخر
کیست تخمدان عارضه‌ای است که همان‌قدر که می‌تواند بی‌خطر باشد، ممکن است باعث عوارض ناگواری مانند پیچ خوردن تخمدان شود و نیاز به خارج کردن آن وجود داشته باشد؛ بنابراین آنچه ما به خانم‌ها توصیه می‌کنیم این است که حتماً معاینات دوره‌ای منظم را تحت نظر یک متخصص زنان خوب داشته باشند و در صورت بروز هرگونه علائم غیرطبیعی در اندام تولیدمثل و وضعیت عمومی بدن خود مانند احساس ضعف و سرگیجه و درد‌هایی در ناحیه لگن و شکم در اسرع وقت به متخصص خود مراجعه کرده و موارد را گزارش دهند تا خطری آن‌ها را تهدید نکند.
خوشبختانه در کلینیک تخصصی ما تیمی از متخصصین بسیار باتجربه در این زمینه فعال هستند که می‌توانند شما را به طور کامل ارزیابی کرده و از هر جهتی تحت نظر داشته باشند تا علت اصلی تشخیص داده شده و در صورت نیاز درمان شود.