چرخه قاعدگي شامل تغییرات فیزیولوژیکی در بدن بانوان بوده تا برای بارداری آماده شوند. به صورت ماهانه رحم یک لایه‌ی بافت جدید به نام آندومتر ایجاد كرده تا آماده‌ي دریافت تخمک گردد. زمانی که تخمکي براي بارداری وجود نداشته باشد، این لایه ریزش می‌کند و خونریزی قاعدگی رخ خواهد داد. این اتفاق از دوران بلوغ آغاز و تا زمان یائسگی ادامه خواهد داشت و به طور تقریبی در طول زندگي هر خانمي 480 قاعدگی رخ خواهد داد. چرخه قاعدگی، باعث ايجاد تغییرات هورمونی در بدن مي شود و بدن را برای بارداری احتمالی آماده خواهد كرد. نشانه هايي که در زمان چرخه قاعدگی در بدن زنان رخ مي دهد شامل آکنه، اختلال در خواب، نگراني و اضطراب، دل درد، نفخ شكم و حساسيت پستان‌ها مي باشد. در اواسط چرخه قاعدگی تخمک گذاری رخ خواهد داد. خونریزی قاعدگی بخشي از چرخه قاعدگی است. قسمت هايي كه در يك چرخه قاعدگی تاثير مي گذارند شامل مغز، غده هیپوفیز، رحم و گردن رحم، تخمدانها و واژن مي باشند. دو هورمون اصلی كه به قاعدگی مرتبط هستند، استروژن و پروژسترون نام دارند. چرخه قاعدگی برای نرمال بودن نیاز به وضعیت روحی وفیزیکی مناسب، تغذیه صحیح، وضعیت هورمونی سالم دارد. بنابراین هرگونه تغییر در چرخه قاعدگی ممکن است نشانه یک مشکل روحی، فیزیکی و یا هورمونی، مشکلات بدخیمی دستگاه تناسلی مانند سرطان آندومتر، بیماری های تیروئیدی، سرطان دهانه رحم و فیبروم باشد که حتما باید تغییرات آن توسط متخصص زنان مورد بررسی قرار گیرد تا علت آن توسط پزشک مشخص شود.
مراحل چرخه قاعدگي
1- چرخه قاعدگی از شروع خونریزی قاعدگي آغاز مي شود.
2- با کاهش پیدا کردن سطح هورمون های استروژن و پروژسترون غشا داخلی رحم ريزش و همراه با خون دفع مي گردد.
3- با افزایش ترشح F.S.H رشد یک تخمک در فولیکول تخمدانی تحریک شده و این فولیکول باعث تولید استروژن مي شود.
4- افزایش هورمون L.H به همراه افزايش هورمون F.S.H سبب تخمک گذاری مي شوند. در این مرحله سطح هورمون استروژن افزایش و سطح هورمون پروژسترون کاهش پيدا مي كند. پس از تخمک گذاری اول تخمک از لوله فالوپ به سمت رحم حرکت خواهد كر.د
5- با کاهش هورمون های L.H وF.S.H فولیکول پاره و تبدیل به جسم زرد خواهد شد.
6- در این مرحله سطح هورمون استروژن افزایش پیدا کرده و با هورمون پروژسترون باعث ضخیم گشتن رحم خواهند شد.
7- هرگاه تخمک بارور نشود جسم زرد از بين مي رود و دیگر پروژسترون تولید نخواهد كرد. بنابراین سطح هورمون های استرژن و پروژسترون در خون کاهش و غشاء داخلی رحم ريخته مي شود.
نکاتي درباره چرخه قاعدگي
دوره خونریزی 3 تا 7 روز طول مي كشد.
اولين روز خونریزی، روز نخست چرخه قاعدگی محسوب مي شود.
از عوامل موثر بر زمان تخمک گذاری استرس و تغییر و تحولات ناگهانی در سبک زندگی مي باشند.
چرخه قاعدگي نامنظم
پریود بخشی از چرخه قاعدگی زنان مي باشد. در دوران پریود، دیواره رحم ريزش پيدا مي كند. این پاک سازی ماهیانهٔ دیواره‌ي رحم با خونریزی از رحم و خروج آن از واژن همراه مي باشد. قاعدگی از دوران بلوغ آغاز مي گردد. این روند تا زمان یائسگی یعنی زمانی که زنان به ۴۵ تا ۵۵ سالگی برسند ادامه خواهند داشت. چرخه قاعدگي نامنظم، که اُلیگومنوره نيز گفته مي شود، به دلایل مختلفی ايجاد مي گردد. به عنوان مثال تغییر در روش‌های پیشگیری از بارداری، به هم ريختن تعادل هورمون‌ها، تغییرات هورمونی و ورزش‌های شدید از عواملي هستند كه بر چرخه قاعدگي اثر مي گذارند. درمان چرخه قاعدگي نامنظم در دوران بلوغ یا در شروع یائسگی ضروری نمي باشد. اما اگر اين مسئله در سال های باروری و تولید مثل ايجاد شود، لازم است به كلينيك هاي تخصصي زنان مراجعه شود. بیشتر خانم‌ها دوره قاعدگی بين 4 تا 7 روزه خواهند داشت. معمولا چرخه قاعدگی زنان از 21 روز تا 35 روز متغیر مي باشد.
در ادامه به برخي از مشکلات قاعدگی نا منظم اشاره مي كنيم:
قاعدگی هایی که کمتر از 21 روز یا بیشتر از 35 روز فاصله زماني داشته باشند.
سه یا چند قاعدگی پشت سر هم رخ نداده باشد.
خون ريزي هايي که بیش از هفت روز طول بكشد.
قاعدگی‌هایی که همراه با درد، حالت تهوع و استفراغ باشند.
لکه بینی و يا خون ريزي که بعد از یائسگی یا بعد از رابطه جنسی رخ مي دهد.
عوامل بسیاری سبب ایجاد اختلال در چرخه قاعدگی خانم ها می شوند که در ادامه به شرح این مشکلات می پردازیم.
آمنوره یکی از اختلالات قاعدگی است که به معنای فقدان قاعدگی، در یک دوره یا بیشتر است. آمنوره به دلیل وجود مشکلاتی در اندام های تناسلی یا غددی می باشد که نیاز به بررسی و درمان خواهد داشت.
دردهای اولیه دوران پريودي همزمان با ترشح ماده‌ای به نام پروستاگلاندین آغاز می‌شود. این نوع درد بیشتر در بانوان جوان مشاهده می‌شود و با گذشت زمان و بالا رفتن سن كاسته شده و بعد از اولین زایمان بهتر خواهد شد. گاهي اين درد همراه با حالت تهوع، شل شدن مدفوع یا سردرد و کمر درد است.
دردهای ثانویه پريودي ممکن است به دلیل اختلال رحمی مثل فیبروم رحم، اندومتریوزباشند. دیسمنوره ثانویه به دردهای پريودي بانوان كه ناشی از مشکلی در اندام های تناسلی آن ها باشد مي گويند. بيماري هاي آندومتریوز، کیست تخمدان، تومور تخمدان، بیماری التهابی لگنی، تنگی یا انسداد گردن رحم، میوم و فیبروم رحم سبب دردهاي ثانويه پريودي خواهند شد.
چرخه قاعدگي و تخمك گذاري
بايد به اين نكته توجه داشت كه داشتن رابطه جنسی در روز تخمک گذاری ایده آل تر خواهد بود، زیرا پس از آن باروری تا چرخه بعدی پایان مي پذيرد. بنابراین محاسبه روز دقيق تخمک گذاری براي زمانی که به بارداری اقدام می نماييد، از اهمیت زیادی برخوردار است. با رسیدن به سن بلوغ، تخمک از تخمدان رها شده تا مسیر خود را در طول لوله رحمی طی نمايد. در این مدت پوشش داخلی رحم ضخيم مي شود تا برای لانه گزینی تخم بارور شده آماده شود. در صورت عدم بارداری، پوشش رحم به همراه خون، ریزش کرده و قاعدگی رخ خواهد داد.
به طور میانگین سیکل قاعدگی یک زن بین 28 تا 32 روز مي باشد. طیف گسترده ای برای زمان تخمک گذاری وجود دارد زیرا سیکل ها از 21 تا 35 روز ممكن است ادامه داشته باشند. همانطور که طول چرخه قاعدگی برای هر فرد ممکن است تفاوت داشته باشد، زمان تخمک گذاری نیز ممکن است متفاوت باشد. زمان احتمالی تخمک گذاری را می توان از آخرین دوره قاعدگی و با تقریبا بین 12 تا 16 روز قبل از پریود بعدی محاسبه خواهد شد. این دقيقا همان چیزی است که به آن زمان باروری گفته مي شود. زیرا داشتن روابط جنسی در این مدت شانس بارداری را افزایش خواهد داد.
تخمک گذاری به دو بخش تقسیم می گردد که در ادامه به شرح آن ها می پردازیم.
بخش اول چرخه تخمک گذاری، فاز فولیکولار نام دارد. فاز فولیکولار از شروع آخرین دوره قاعدگی آغاز می گردد و تا زمان تخمک گذاری ادامه خواهد داشت. این نیمه از چرخه برای هر زنی از 7 روز تا 20 روز ممكن است متفاوت باشد.
فاز دوم چرخه، فاز لوتئال نام دارد و از روز تخمک گذاری تا شروع دوره بعدی ادامه مي يابد. فاز لوتئال زمان دقیق تری داشته و معمولا بین 12 تا 16 روز مي باشد.
در نهایت زمان دقیق تخمک گذاری تعیین کننده طول چرخه و موعد احتمالی قاعدگی بعدی خواهد بود. استرس می تواند بر سیکل قاعدگی تاثير زيادي داشته باشد. از دوره قاعدگی تا زمان تخمک گذاری، سطح استروژن بدن پایین خواهد بود. هیپوفیز هورمون تحریک کننده فولیکول را ترشح و باعث رشد تعدادي از فولیکول ها مي گردد. با رشد فولیکول ها، هورمون دیگری به نام استروژن ترشح می گردد. میزان بالای استروژن باعث تشکیل تخمک بالغ مي شود. در صورت عدم لقاح، تخمک بعد از 24 ساعت تجزیه شده و در این زمان سطح هورمون بدن کاهش خواهد يافت. سپس حدود 12 تا 16 روز پس از تخمک گذاری، پوشش داخلی دیواره رحم شروع به ريزش كرده و به عبارتی قاعدگی یا عادت ماهانه رخ خواهد داد.
سخن پاياني
پریود و چرخه قاعدگی در بانوان مختلف با يكديگر متفاوت خواهد بود و ممکن است مسئله ای که در یک فرد طبیعی است در فرد دیگر مشکل ساز شود. شناخت علائم چرخه قاعدگی طول مدت زمان پريود برای تشخيص موارد غیر طبیعی بسيار اهميت خواهد داشت. علت قاعدگی نامنظم می‌تواند به عوامل مختلفي بستگي داشته باشد. همه ی این عوامل جدی نبوده اما در برخي موارد ممكن است جدي باشد و حتما باید به پزشک زنان در كلينيك هاي تخصصي مراجعه شود. هر فردی که در دوره باروری است حتی اگر پریودی منظم داشته باشد، از بلوغ تا پایان زندگی باید تحت نظر متخصص زنان باشد تا بررسی های دوره ای و غربالگری صورت گیرد تا از بروز مشكلات جدي پيش گيري نمايد.
خوشبختانه در کلینیک تخصصی ما تیمی از متخصصین بسیار باتجربه در این زمینه فعال هستند که می‌توانند شما را به طور کامل ارزیابی کرده و از هر جهتی تحت نظر داشته باشند تا علت اصلی تشخیص داده شده و در صورت نیاز درمان شود.
جهت مشاوره یا مراجعه به این کلینیک می‌توانید از لینک‌های موجود در سمت چپ صفحه استفاده کنید
