سیکل قاعدگی یا چرخه قاعدگی عبارتی آشنا برای همه دختران بالغ و بانوان است؛ اما شاید شما نیز مانند بسیاری از افراد دیگر سیکل قاعدگی را تنها محدود به همان دوران پریودی خود بدانید. اما این سیکل یک چرخه پیچیده است که برای افراد مختلف بین 28 تا 35 روز طول میکشد. این دوران با تغییراتی در اندام تولیدمثل خانمها همراه است که در این نوشتار به شرح آنها میپردازیم.
اگر در زمان مناسب سیکل قاعدگی، اسپرم مناسبی در مکان مناسب قرار بگیرد، نطفه شکلگرفته و جنین تشکیل میشود. در صورت عدم تشکیل نطفه پوشش آندومتر داخل رحم که جهت رشد جنین در صورت تشکیل آمادهشده است در زمان پریودی تخریبشده و از واژن خارج میشود تا رحم را برای ماه بعد یا سیکل قاعدگی بعدی آماده کند. سیکل قاعدگی منظم معمولاً نشاندهنده سلامت بدن و سیکل نامنظم طولانی، اغلب نشاندهنده وجود یک بیماری جدی است که حتماً باید توسط یک پزشک متخصص زنان مورد بررسی قرار بگیرد. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را بیشتر با این روند آشنا کنیم.
خوشبختانه در کلینیک تخصصی ما تیمی از متخصصین بسیار باتجربه در این زمینه فعال هستند که میتوانند شما را به طور کامل ارزیابی کرده و از هر جهتی تحت نظر داشته باشند تا علت اصلی تشخیص داده شده و در صورت نیاز درمان شود. جهت مشاوره یا مراجعه به این کلینیک میتوانید از لینکهای موجود در سمت چپ صفحه استفاده کنید.تماس با مرکز دکتر روشن
سیکل قاعدگی چیست؟
فهرست مطالب
سیکل قاعدگی، مجموعه تغییرات ماهانه است که در بدن یک زن برای آمادگی او جهت بارداری احتمالی رخ میدهد. هرماه، یکی از تخمدانها تخمک آزاد میکند که به روند آزاد کردن این تخمک، تخمکگذاری میگویند. همزمان، تغییرات هورمونی انجامشده و رحم را برای بارداری آماده میکند. اگر تخمکگذاری انجام شود و تخمک بارور نشود، پوشش رحم ریخته و از طریق واژن خارج میشود. به کل این پروسه یک سیکل قاعدگی میگویند.
چرخه قاعدگی میتواند چیزهای زیادی در مورد سلامتی شما بگوید؛ بنابراین اگر دچار تغییر یا بینظمی شدید حتماً باید به یک متخصص زنان مراجعه کنید تا علت آن مشخص شود. برای اینکه این تغییرات را متوجه شوید باید سیکل قادگی خود را پیگیری کنید.
پیگیری چرخههای قاعدگی میتواند به شما در درک آنچه برای شما طبیعی است، تخمکگذاری در زمان مناسب و شناسایی تغییرات مهم مانند از دست رفتن دوره قاعدگی یا خونریزی قاعدگی غیرقابلپیشبینی یا شدید کمک کند. درحالیکه بینظمیهای چرخه قاعدگی معمولاً جدی نیستند، اما گاهی اوقات میتوانند علامت مشکلات جدی مانند برخی از سرطانها و بیماریهای خطرناک دیگر باشند که هرچه سریعتر باید تشخیص دادهشده و درمانهای لازم انجام گیرد.
چه نوع سیکل قاعدگی طبیعی است؟
چرخه قاعدگی که از روز اول قاعدگی تا اولین روز قاعدگی بعدی محاسبه میشود، برای هر خانم متفاوت است. خونریزی قاعدگی ممکن است هر 21 تا 35 روز رخ دهد و دو تا هفت روز طول بکشد. طی چند سال اول پس از شروع قاعدگی، چرخههای طولانی معمول است. بااینحال، چرخههای قاعدگی با افزایش سن کوتاه شده و منظم میشوند.
چرخه قاعدگی شما ممکن است منظم باشد، یعنی در هر سیکل ازنظر تاریخ و طول قاعدگی با سیکل قبلی یکسان باشد و یا تا حدی نامنظم باشد. همچنین پریود شما ممکن است سبک یا سنگین، دردناک یا بدون درد، طولانی یا کوتاه باشد و باز هم طبیعی تلقی شود.
مشکلاتی مانند هایپرمنوره (افزایش تعدا قاعدگی در سال) ، منوراژی ( خونریزی بیشازحد) و اولیگومنوری ( کاهش تعداد قاعدگی سالانه)، همگی مشکلی جدی هستند که در صورت تکرار باید توسط پزشک متخصص زنان بررسی شوند.
به خاطر داشته باشید که استفاده از انواع خاصی روشهای پیشگیری در بارداری، مانند قرصهای جلوگیری و دستگاههای داخل رحمی (آی یو دی)، چرخه قاعدگی شما را تغییر میدهد. بااینحال در کل اگر روند هرماهه شما دچار تغییر شد باید در اسرع وقت با پزشک متخصص زنان خود در میان بگذارید. توصیه ما برای دختران بالغ و خانمها این است که حتماً معاینات دورهای را نیز داشته باشند تا در صورت بروز مشکل زودتر متوجه شده و اقدامات درمانی لازم را انجام دهند.
وقتی به یائسگی نزدیک میشوید، چرخه شما ممکن است دوباره نامنظم شود. بااینحال، ازآنجاکه با افزایش سن خطر ابتلا به سرطان رحم افزایش مییابد، هرگونه خونریزی نامنظم در دوران یائسگی را با پزشک خود در میان بگذارید.
چگونه میتوانم سیکل قاعدگی خود را پیگیری کنم؟
برای اینکه بدانید چه چیزی برای شما طبیعی است، شروع به ثبت سوابق قاعدگی خود در یک تقویم کنید. با پیگیری تاریخ شروع پریودی خود در هرماه و تا چند ماه پشت سر هم روند قاعدگی شما مشخص میشود.
اگر نگران طبیعی بودن قاعدگی خود هستید، هرماه موارد زیر را نیز یادداشت کنید:
- تاریخ پایان. قاعدگی شما بهطورمعمول چه مدت طول میکشد؟ آیا طولانیتر یا کوتاهتر از حد معمول است؟
- میزان خونریزی. سنگینی جریان خود را ثبت کنید. آیا از حد معمول سبکتر یا سنگینتر به نظر میرسد؟ چند بار لازم است که نوار بهداشتی خود را تعویض کنید؟ آیا لخته خون نیز مشاهده میشود؟
- خونریزی غیرطبیعی. آیا بین پریود خونریزی میکنید؟
- درد. هر درد مرتبط با پریود را توصیف کنید. آیا احساس درد از حد معمول بیشتر است؟
- تغییرات دیگر. آیا تغییراتی در خلقوخو و رفتار شما نسبت به قبل ایجادشده است؟ آیا در زمان تغییر در دورههای شما اتفاق جدیدی افتاده است؟
چه عواملی باعث بینظمی در سیکل قاعدگی میشوند؟
بینظمی در چرخه قاعدگی میتواند دلایل مختلفی داشته باشد، از جمله:
بارداری یا شیردهی
پریود نشدن یا لکه بینی میتواند نشانه اولیه بارداری باشد. شیردهی نیز بازگشت سیکل قاعدگی بعد از زایمان را تغییر میدهد.
اختلالات خوردن
کاهش شدید وزن و همچنین مواردی مانند بیاشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی و افزایش فعالیت بدنی میتواند قاعدگی را مختل کند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
زنان مبتلا به این اختلال سیستم غدد درونریز ممکن است پریودهای نامنظم داشته باشند.
نارسایی زودرس تخمدان
نارسایی زودرس تخمدان به از دست دادن عملکرد طبیعی تخمدان قبل از 40 سالگی گفته میشود. زنانی که نارسایی زودرس تخمدان دارند ممکن است سالها دچار پریود نامنظم باشند.
بیماری التهابی لگن (PID)
این عفونت اندامهای تولیدمثل میتواند باعث خونریزی نامنظم قاعدگی شود.
فیبروئید رحم
فیبروم رحم رشد غیر سرطانی در رحم است. آنها میتوانند باعث قاعدگیهای سنگین و دورههای قاعدگی طولانیمدت و دردناک شوند.
برای جلوگیری از بینظمی سیکل قاعدگی چه کاری میتوانم انجام دهم؟
اولین کاری که باید انجام دهید مراجعه به یک پزشک متخصص زنان باتجربه است که ارزیابیهای کامل و لازم را برایتان انجام دهد. برای برخی از زنان، استفاده از قرصهای ضدبارداری میتواند به تنظیم چرخه قاعدگی کمک کند. درمان هرگونه مشکل اساسی، مانند اختلال خوردن، نیز ممکن است کمک کند. بااینوجود نمیتوان از برخی بینظمیهای قاعدگی جلوگیری کرد.
همه موارد زیر نیز به شما میگویند که باید در اسرع وقت به یک متخصص زنان مراجعه نمایید:
- پریود شما ناگهان بیش از 90 روز متوقف میشود درحالیکه شما باردار نیستید.
- پریودهای شما بعد از مدت طولانی منظم بودن، نامنظم میشوند.
- بیش از هفت روز خونریزی دارید.
- شما بیشازحد معمول خونریزی میکنید و یا هر دو ساعت بیش از یک پد یا تامپون را خیس میکنید.
- فاصله قاعدگی شما کمتر از 21 روز یا بیشتر از 35 روز است.
- شما بین پریود خونریزی میکنید.
- شما در دوران قاعدگی خود دچار درد شدیدی میشوید.
- بعد از استفاده از تامپون ناگهان تب میکنید و احساس بیماری میکنید.
مراحل سیکل قاعدگی
چهار مرحله اصلی چرخه قاعدگی عبارتاند از:
- قاعدگی (خونریزی)
- مرحله فولیکولی
- تخمکگذاری
- مرحله لوتئال
در ادامه هرکدام از این مراحل را بهاختصار توضیح خواهیم داد:
قاعدگی
قاعدگی از بین بردن پوشش ضخیم شده رحم (آندومتر) از بدن از طریق واژن است. مایع قاعدگی حاوی خون، سلولهای مخاط رحم (سلولهای آندومتر) و مخاط است. طول متوسط یک دوره قاعدگی بین سه روز تا یک هفته است.
نوار بهداشتی یا تامپون برای جذب جریان قاعدگی استفاده میشود. هر نوار و یا تامپون باید مرتباً تعویض شود (حداقل هر چهار ساعت).
فاز فولیکولی
مرحله فولیکولی از روز اول قاعدگی شروع میشود و با تخمکگذاری پایان مییابد. غده هیپوفیز توسط هیپوتالاموس تحریک میشود و هورمون تحریککننده فولیکول (FSH) را آزاد میکند. این هورمون تخمدان را تحریک میکند تا حدود پنج تا 20 فولیکول تولید کند.
هر فولیکول یک تخمک نابالغ را در خود جای داده است. معمولاً فقط تخمک یکی از فولیکولها بالغ میشود و بقیه از بین میروند. این میتواند در حدود روز 10 از یک چرخه 28 روزه رخ دهد.
تخمکگذاری
تخمکگذاری به معنای آزاد شدن تخمک بالغ از سطح تخمدان است. این اتفاق معمولاً در اواسط چرخه، حدود دو هفته یا همین حدود قبل از شروع قاعدگی رخ میدهد.
فاز لوتئال
در طی تخمکگذاری، تخمک از فولیکول خود خارج میشود، اما فولیکول پاره شده روی سطح تخمدان باقی میماند. حدود دو هفته بعد، فولیکول به ساختاری تبدیل میشود که به جسم زرد معروف است. این ساختار پروژسترون و مقدار کمی استروژن تولید میکند. این ترکیب هورمونها لایه ضخیم رحم را حفظ کرده و منتظر چسباندن تخمک بارور (کاشت) در رحم هستند.
اگر تخمک بارورشده در پوشش رحم کاشته شود، هورمونهای لازم برای حفظ جسم زرد را تولید میکند. این هورمون شامل گنادوتروفین جفتی انسانی (HCG) که بهعنوان هورمون بارداری شناخته میشود و آزمایشات بارداری بر همین اساس بارداری فرد را تأیید میکنند.
اگر حاملگی رخ ندهد، جسم زرد پژمرده شده و میمیرد. کاهش سطح پروژسترون باعث میشود که پوشش داخلی رحم از بین برود و با خونریزی از رحم خارج میشود. سپس چرخه تکرار خواهد شد.
مشکلات شایع قاعدگی
برخی از مشکلات رایج قاعدگی عبارتاند از:
سندرم قبل از قاعدگی (PMS)
سندرم قبل از قاعدگی عبارت است از وقایع هورمونی که قبل از پریود باعث ایجاد عوارض جانبی در زنان میشود. برخی از این عوارض عبارتاند از:
- احتباس مایعات
- سردرد
- خستگی و تحریکپذیری
با ورزش و مصرف غذاهای سالم میتوان این اختلالات را کنترل کرد.
دیسمنوره یا دورههای دردناک
تصور میشود که برخی از هورمونها رحم را وادار میکنند که برای جابجایی پوشش خود بیشازحد لازم فشار وارد کند. گزینههای درمانی شامل داروهای تسکیندهنده درد و مصرف قرص ضدبارداری پس از مشورت با پزشک است.
خونریزی شدید قاعدگی
این مشکل در صورت عدم درمان، میتواند باعث کمخونی شود. گزینههای درمانی شامل مصرف داروهای ضدبارداری و دستگاه داخل رحمی هورمونی (IUD) برای تنظیم جریان توسط پزشک است.
آمنوره یا عدم وجود دورههای قاعدگی
این حالت مگر در دوران بلوغ، بارداری، شیردهی و یائسگی غیرطبیعی تلقی میشود. دلایل احتمالی شامل وزن کم یا زیاد بدن و ورزش بیشازحد است که باید تحت نظر پزشک متخصص زنان درمان شود.
جمعبندی
همانطورکه ملاحظه کردید سیکل قاعدگی شما میتواند به معنی سلامت اندام تولیدمثل باشد؛ بنابراین پیگیری آن و انجام معاینات دورهای نزد متخصص زنان به شما کمک میکند تا اگر دچار مشکل جدی مانند بروز برخی از کیستها یا غدد سرطانی و … شدید، هرچه سریعتر متوجه شده و برای درمان آن اقدام کنید.
خوشبختانه در کلینیک تخصصی ما تیمی از متخصصین بسیار باتجربه در این زمینه فعال هستند که میتوانند شما را به طور کامل ارزیابی کرده و از هر جهتی تحت نظر داشته باشند تا علت اصلی تشخیص داده شده و در صورت نیاز درمان شود. جهت مشاوره یا مراجعه به این کلینیک میتوانید از لینکهای موجود در سمت چپ صفحه استفاده کنید.تماس با مرکز دکتر روشن
