بارداری با یک تخمک لقاح یافته شروع می‌شود. به صورت طبیعی، تخمک لقاح یافته به دیواره‌ی رحم متصل می‌شود. وقتی تخمک بارور در جایی خارج از رحم لانه‌گزینی و رشد کند، بارداری خارج از رحم شکل می‌گیرد. هیچ راهی برای جابه‌جا کردن و انتقال تخمک بارور به درون رحم وجود ندارد. بنابراین پایان دادن به بارداری تنها راه ممکن برای برطرف کردن مشکل در حاملگی خارج رحمی است.
در بیشتر مواقع بارداری خارج رحمی در لوله فالوپ رخ می‌دهد. لوله‌ی فالوپ راه ارتباطی بین تخمدان و رحم است و تخمک در آن حرکت می‌کند. این نوع از بارداری ، بارداری لوله‌ای نامیده می‌شود. گاهی هم حاملگی خارج رحمی در سایر نقاط بدن مانند تخمدان، حفره‌ی شکمی یا بخش پایینی رحم رخ می‌دهد. این نوع از بارداری به صورت طبیعی پیش نمی‌رود. تخمک لقاح یافته، دوام نمی‌آورد.بافت تشکیل شده اگر بدون درمان رها شود ممکن است باعث بروز خون‌ریزی‌های مرگبار شود.
شما می توانید با مراجعه به کلینیک زنان و زایمان دکتر روشن بارداری خارج از رحم را تحت نظر متخصصین مجرب و حاذق خانم، بررسی و درمان کنید. برای مشاوره و تعیین وقت قبلی در کلینیک دکتر روشن ، از طریق تماس و پیج اینستاگرام ارتباط برقرار کنید.
فهرست مطالب
عوامل افزایش دهنده بارداری خارج رحمی چیست؟
جراحی شکمی برای درمان بارداری خارج رحمی
علائم بارداری خارج رحمی چیست؟
در ابتدا ، حاملگی خارج رحمی ممکن است مانند حاملگی معمولی با برخی از علائم مشابه مانند از دست رفتن قاعدگی ، سینه های حساس یا ناراحتی معده احساس شود. حالت تهوع و درد پستان از علائم رایج در بارداری خارج از رحم است. علائم زیر در بارداری خارج رحمی شایع است :
درد یا حساسیت در ناحیه شکم یا لگن
این درد ممکن است ناگهانی، مداوم و شدید یا در برخی موارد کاملاً خفیف و متناوب باشد. این درد معمولاً در زمان فعالیت، خروج مدفوع یا سرفه شدیدتر می‌شود. ممکن است این درد را تنها در یک طرف احساس کنید، اما درد می‌تواند در هر نقطه از شکم یا لگن شما نیز وجود داشته باشد. در برخی موارد این درد به شکل شدید یا خفیف است و می‌تواند همراه با تهوع و استفراغ باشد.
لکه‌بینی یا خونریزی واژن
اگر نتیجۀ تست حاملگی شما مثبت بود ولی خونریزی واژن یا لکه‌بینی دارید. این وضعیت ممکن است مشابه شروع عادت ماهانۀ خفیف باشد. خون ممکن است به رنگ قرمز یا قهوه‌ای مانند رنگ خون خشک‌شده باشد. به صورت مداوم یا متناوب، شدید و خفیف ادامه یابد.
درد در شانه‌ها
دل‌درد و خونریزی ممکن است عوامل زیادی داشته باشد، اما درد شانه، به خصوص هنگامی که دراز می‌کشید، یکی از جدی‌ترین نشانه‌های پارگی لوله‌های رحم در حاملگی خارج رحم است که نیاز به مراقبت سریع پزشکی دارد. علت درد، خونریزی داخلی است که موجب تحریک اعصابی می‌شود که به شانه‌ها می‌رود.
نبض ضعیف، تپش قلب یا غش
در صورت پارگی لولۀ رحم ممکن است دچار علائمی مانند شوک، نبض ضعیف، تپش قلب، سرگیجه یا غش شوید. در این صورت باید با پزشک قلب تماس بگیرید.
عوامل افزایش دهنده بارداری خارج رحمی چیست؟
حاملگی خارج رحمی ممکن است برای هر زنی رخ دهد، حتی اگر فاقد عوامل خطرساز شناخته‌شده برای این عارضه باشند. با این حال، برخی زنان بیشتر در معرض ابتلا هستند. برخی از عواملی که احتمال حاملگی خارج از رحم را افزایش می‌دهد عبارتند از:
سابقه‌ی داشتن حاملگی خارج رحمی:
اگر پیش‌تر این نوع از حاملگی را تجربه کرده‌اید، احتمال بروز دوباره‌ی آن بیشتر خواهد بود.
التهاب یا عفونت:
بیماری‌های قابل انتقال آمیزشی همچون سفلیس و سوزاک باعث بروز عفونت در لوله‌های رحمی و دیگر اندام‌های نزدیک شده و در نتیجه خطر بروز بارداری خارج رحمی افزایش خواهد یافت.
سابقۀ قبلی بارداری خارج از رحم:
پس از تجربه‌ی حاملگی خارج رحمی، احتمال وقوع مجدد آن در حاملگی بعدی ۱۰ درصد است. اگر سابقه دو یا چند حاملگی خارج رحم داشته باشید، احتمال وقوع مجدد آن حداقل یک به چهار است.
درمان‌های ناباروری:
نتایج برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهد که خطر بروز حاملگی خارج رحمی در زنانی که تحت درمان لقاح خارج رحمی یا سایر درمان‌های مشابه قرار می‌گیرند بیشتر از سایر زنان است. از طرفی دیگر ناباروری هم خطر بروز بارداری خارج رحمی را افزایش خواهد داد.
جراحی لوله‌های رحمی:
گاهی برای اصلاح لوله‌های رحمی مسدود یا آسیب دیده، نیاز به انجام جراحی وجود دارد. این نوع جراحی‌ها خطر بارداری خارج رحمی را افزایش خواهند داد.
عفونت در دستگاه تناسلی فوقانی:
این بیماری به نام التهاب لگن (PID) نامیده می‌شود. اغلب به دلیل درمان نشدن بیماری‌های آمیزشی مانند سوزاک یا کلامیدیا ایجاد می‌شود. با توجه به این که در برخی موارد این بیماری هیچ علامتی ندارد، ابتلا به هر یک از بیماری‌های آمیزشی می‌تواند خطر ابتلا به بارداری خارج رحم را افزایش دهد. حتی اگر شما از وجود بیماری التهاب لگن آگاه نباشید.
برخی روش‌های پیشگیری از بارداری:
احتمال بارداری در صورت استفاده از یکی از ابزارهای پیشگیری از بارداری داخل رحمی یا (IUD) بسیار کم است. اما اگر در صورت استفاده از IUD بارداری رخ دهد، به احتمال زیاد از نوع حاملگیخارج رحمی خواهد بود.
بارداری بعد از ۳۵ سالگی:
افزایش سن، خطر بارداری خارج رحم را افزایش می‌دهد. این امر می‌تواند به دلیل تغییر در نحوه عملکرد لوله‌ها با افزایش سن زنان باشد.
مصرف دخانیات:
سیگار کشیدن درست پیش از بارداری خطر بروز حاملگی خارج رحمی را افزایش خواهد داد. هر چه فرد سیگار بیشتری بکشد، خطر بالاتر خواهد رفت.
تشخیص بارداری خارج رحمی
معاینه لگن برای تشخیص نواحی درد، تحریک پذیری و یا وجود توده در لوله فالوپ و تخمدان کمک می‌کند. توجه کنید که پزشک با معاینه قادر به تشخیص حاملگی خارج رحمی نیست. برای این کار نیاز به آزمایش خون و سونوگرافی وجود دارد.
معاینات پزشکی
پزشک ممکن است در طول معاینه با بررسی برخی از علائم حیاتی، احتمال حاملگی خارج رحم را بررسی کند. این علائم شامل معاینات واژینال و شکم است. اگر هنگام معاینه واژن و دهانۀ رحم، دردی در لگن وجود داشته باشد، احتمال حاملگی خارج رحم بالا خواهد بود. پزشک هر گونه خونریزی یا ترشح واژینال را نیز بررسی خواهد کرد. همچنین پزشک در این معاینه به دنبال تغییراتی در اندازه رحم یا تخمدان و توده شکمی خواهد بود. در صورت وجود درد هنگام معاینه شکمی نیز احتمال حاملگی خارج رحم بالا خواهد بود. درصورتیکه پزشک احتمال حاملگی خارج رحم را در این معاینات بالا بداند، با انجام سونوگرافی و آزمایش خون از این موضوع مطمئن خواهد شد.
آزمایش بارداری
برای تایید حاملگی آزمایش خون آزمایش hCG تجویز می‌شود. این هورمون در دوران بارداری در خون افزایش پیدا می‌کند. اما اگر سطح این هورمون، کمتر از میزان معمول باشد، احتمال ابتلا به حاملگی خارج رحمی وجود دارد. آزمایش خون ممکن است تا زمانی که سونوگرافی خارج رحمی را تایید کند، هر چندین روز یکبار تکرار شود. معمولاً ۵ تا ۶ هفته بعد از لقاح سونوگرافی انجام می‌شود. اگر سطح hCG به اندازه مورد انتظار افزایش نیافته باشد، می‌تواند نشانۀ حاملگی خارج رحم یا سقط شدن جنین باشد.
سونوگرافی
سونوگرافی از طریق واژن به پزشک اجازه می‌دهد که مکان دقیق بارداری را مشاهده کند. اگر فرد در هفته ششم بارداری باشد و در سونوگرافی ساک حاملگی در رحم مشاهده نشود، به معنی حاملگی خارج رحم میباشد. در این صورت پزشک با استفاده از سونوگرافی واژینال به دقت رحم و لوله‌های رحم را بررسی می‌کند. وجود علائمی مانند خونریزی یا وجود توده در لوله رحم و تخمدان، احتمال وجود بارداری خارج رحم را بالا می‌برد.
دیگر آزمایش‌های خون
یک آزمایش خون کامل، برای بررسی کم‌خونی و یا دیگر علائم از دست دادن خون گرفته می‌شود. اگر بارداری خارج رحمی فرد تایید شده باشد، لازم است که نوع گروه خونی فرد هم مشخص شود. چون گاهی در این شرایط فرد نیاز به تزریق خون خواهد داشت.
درمان بارداری خارج از رحم
تخمک لقاح یافته به صورت طبیعی بیرون از رحم قادر به رشد نیست. برای پیشگیری از عوارض و مشکلات مرگبار، لازم است که بافت ایجاد شده‌ی حاصل از حاملگی خارج رحمی از بدن خارج شود. با توجه به علائم فرد، برای درمان از دارو، جراحی لاپاروسکوپیک یا جراحی شکمی استفاده می‌شود.
درمان دارویی حاملگی خارج رحمی
اگر پزشک تردیدی در مورد بارداری خارج رحمی نداشته باشد و جنین نیز نسبتاً کوچک باشد، ممکن است پزشک از درمان دارویی استفاده کند. در این روش دارویی به نام متوترکسات (Methotrexate) برای فرد تجویز می‌شود.. این دارو از طریق عضله تزریق می‌شود. جلوی رشد سلول‌های جفت را گرفته و در نتیجه پایان یافتن بارداری می‌شود. با آغاز اثربخشی دارو، ممکن است کمی درد شکم یا گرفتگی ماهیچه‌ها و احتمالاً تهوع، اسهال و استفراغ داشته باشید.
بعد از تزریق دارو، پزشک برای بررسی موثر بودن درمان یک آزمایش خون گنادوتروپین جفتی انسان تجویز می‌کند. نتیجه‌ی این آزمایش مشخص می‌کند که آیا فرد به داروی بیشتری نیاز دارد یا خیر.
در این مدت باید از مصرف الکل، مسکن‌های غیراستروئیدی ضدالتهابی مانند ایبوپروفن، آسپرین و ناپروکسن و هر مولتی‌ویتامین یا مکمل دیگر حاوی فولیک اسید و همچنین رابطۀ جنسی، فعالیت‌های شدید و نور خورشید پرهیز شود. برای بررسی سطح هورمون hCG و اطمینان از حذف بارداری خارج رحم باید چند آزمایش خون انجام شود. این آزمایش‌ها تا زمانی که سطح هورمون به صفر برسد، معمولاً چند هفته ادامه خواهد یافت.
جراحی لاپاراسکوپی
اگر بارداری خارج از رحم، در مرحله‌ای از بارداری تشخیص داده شود که دیگر درمان دارویی مؤثر نیست و یا درد و خونریزی داخلی شدید وجود داشته باشد و یا فرد مبتلا به بیماری‌ای است که امکان استفاده از درمان دارویی امکان‌پذیر نباشد، نیاز به عمل جراحی است. اگر وضعیت فرد پایدار باشد و جنین نیز به اندازه کافی کوچک باشد، می‌توان آن را از طریق جراحی لاپاراسکوپی خارج کرد.
سالپنژکتومی (salpingectomy) و سالپنژستومی (Salpingostomy) برای درمان برخی از بارداری‌های خارج رحمی استفاده می‌شود. در این روش یک برش کوچک در شکم در نزدیکی ناف ایجاد می‌شود. سپس پزشک از یک لوله باریک که به دوربین و نور مجهز شده برای دیدن داخل رحم استفاده می‌کند. در سالپنژکتومی اما محصولات ناشی از حاملگیخارج رحمی و لوله فالوپ هر دو با هم از بدن خارج می‌شوند.
جراحی شکمی برای درمان بارداری خارج رحمی
اگر حاملگی خارج رحمی باعث خونریزی شدید شود، فرد به جراحی اورژانسی نیاز خواهد داشت. این جراحی یا به روش لاپاراسکوپی و یا از طریق ایجاد شکاف در شکم یا لاپاراتومی انجام می‌شود. در برخی از موارد، امکان حفظ لوله فالوپ وجود دارد. اما معمولاً اگر لوله فالوپ دچار پارگی شده باشد باید به صورت کلی از بدن خارج شود. پس از عمل، نیاز به شش هفته استراحت دارید. در زمان التیام زخم ممکن است احساس نفخ و درد شکم یا ناراحتی داشته باشید.
شما می توانید با مراجعه به کلینیک زنان و زایمان دکتر روشن بارداری خارج از رحم را تحت نظر متخصصین مجرب خانم، بررسی و درمان کنید. برای مشاوره و تعیین وقت قبلی در کلینیک دکتر روشن ، از طریق تماس و پیج اینستاگرام ارتباط برقرار کنید.