جوش تناسلی (جوش در اطراف واژن) ممکن است ناراحت‌کننده و گاهی اوقات تا حدی نگران‌کننده باشد. این جوش‌ها معمولاً روی لب‌های بیرونی واژن (لابیای ماژور) ظاهر می‌شوند. عفونت‌های قارچی یا باکتریایی، فولیکول‌های موی ملتهب، آلرژی به محصولات بهداشتی، تحریک پوستی و تغییرات هورمونی از شایع‌ترین دلایل ایجاد آن هستند. خوشبختانه، در بسیاری از موارد جوش اطراف واژن به صورت خودبه‌خودی بهبود می‌یابند. با این حال، اگر جوش‌ها بعد از گذشت یک هفته از بین نرود، دردناک باشد یا با علائم دیگری مانند خارش، ترشح غیرعادی یا تورم همراه باشند، بهتر است که برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند علت دقیق را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز کند. در برخی موارد، درمان‌های خانگی ساده مانند استفاده از کمپرس سرد و رعایت بهداشت دقیق نیز می‌تواند مفید باشد.
در این مقاله از بلاگ کلینیک دکتر روشن می‌خواهیم درباره جوش‌های ناحیه واژینال، علل ایجاد و روش‌های درمان آن صحبت کنیم. پس تا انتها با ما همراه باشید.
نکته: این مطلب فقط جنبه آموزشی دارد. بنابراین، اگر جوش‌های اطراف واژن بعد از چند روز برطرف نشد یا با علائم دیگری مانند درد شدید، ترشحات غیرعادی یا تب همراه شد؛ حتما برای دریافت مشاوره و درمان مناسب، با یک متخصص زنان مشورت کنید.
جوش اطراف واژن چیست؟
فهرست مطالب
جوش‌ها توده‌های کوچک قرمز رنگی هستند که روی سطح پوست ظاهر می‌شوند. این ضایعات در سرتاسر پوست از جمله در اندام تناسلی ممکن است ایجاد شوند. شاید شما از پیدا کردن یک جوش در این ناحیه تعجب کنید؛ اما این یک اتفاق نسبتاً رایج است و نباید دلیلی برای نگرانی باشد. این جوش‌ها می‌توانند زمانی ایجاد شوند که فولیکول‌های مو تحریک شده و ملتهب شوند (مثلاً در اثر اپیلاسیون یا اصلاح) یا به دلایل دیگر در سطح پوست شما ایجاد شوند. جوش‌ها به طور کلی بی‌ضرر هستند؛ اما ممکن است شبیه برآمدگی‌هایی به نظر برسند که علائم بیماری‌های دیگر را تقلید می‌کنند. جوش‌ها علاوه بر اینکه قابل درمان هستند؛ بلکه قابل پیشگیری هم هستند.
سایت معتبر پزشکی verywellhealth در مقاله‌ای با عنوان «برجستگی‌های واژینال: علل و درمان‌ها» موارد زیر را در بروز جوش در اطراف واژن موثر می‌داند:
جوش‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که منافذ پوست مسدود شوند. تغییرات هورمونی می‌تواند در بروز این مسئله نقش داشته باشد. جوش‌های واژینال زمانی تشکیل می‌شوند که آلودگی، عرق و یا باکتری در منافذ پوست تجمع یابند و باعث التهاب شوند. همچنین، بهداشت ضعیف (حتی ماندن در لباس عرق کرده بعد از ورزش) می‌تواند خطر جوش‌های واژینال را افزایش دهد.
نکته: جوش با تبخال تناسلی تفاوت دارد.
با علائم و علل بروز جوش در اطراف واژن آشنا شوید
علامت اصلی جوش در اطراف واژن ایجاد یک برآمدگی قرمز رنگ است که ممکن است به شکل‌های زیر باشد:
- جوش‌های سرسیاه: فولیکول‌های مسدودشده که در سطح پوست ناحیه تناسلی باز شده و تغییر رنگ داده‌اند.
- ندول‌ها: ندول یک برجستگی دانه‌ای شکل (جامد) است که در زیر پوست ایجاد می‌شود و معمولاً قطر آن بیشتر از یک سانتی‌متر است. ندول‌ها می‌توانند بافت‌های مختلفی از جمله چربی، عضله، عصب یا غدد لنفاوی را درگیر کنند.
- پاپول‌ها: ضایعات پوستی کوچک، صورتی رنگ و ملتهب در اطراف ناحیه تناسلی هستند.
- پوسچول یا جوش: پاپول‌هایی که می‌توانند پایه قرمز داشته باشند؛ اما ضایعه‌ای پر از چرک سفید یا زرد در روی آن وجود دارد.
- جوش‌های سرسفید: در صورتی که فولیکول‌های موجود در زیر پوست ناحیه تناسلی مسدود شوند، باعث ایجاد ضایعاتی با پایه قرمز رنگ با نوک سفید می‌شوند.
سایر علائم جوش اطراف واژن
- درد یا ضایعات دردناک یا خارش‌دار روی لابیاها
- دیسپارونی (که به معنای احساس درد و ناراحتی هنگام رابطه جنسی است.)
حال به این نکته که چه چیزی باعث ایجاد جوش در اطراف واژن می‌شود؟ بپردازیم؛ علاوه بر آکنه دلایل بسیار دیگری نیز می‌توانند باعث ایجاد جوش تناسلی در واژن شوند که شامل موارد زیر هستند:
مسدود شدن منافذ سطح پوست
سطح پوست انسان دارای فولیکول‌های موی بسیاری است که اطراف آنها را غدد چربی با منافذ متعدد پوشانده است و معمولاً چربی تولیدشده در این غدد از طریق این منافذ به سطح پوست تخلیه می‌شوند. با این حال، هنگامی که به دلایل مختلفی از جمله رشد بی‌رویه باکتری‌ها منافذ غدد چربی مسدود می‌شوند، تجمع چربی‌ها و باکتری‌ها می‌تواند باعث ایجاد جوش در ناحیه واژن شود؛ همچنین فولیکول‌های مو در این ناحیه نیز می‌توانند ملتهب شوند و درد و التهاب در سطح پوست ناحیه تناسلی را ایجاد کنند که به آن فولیکولیت گفته می‌شود. فولیکولیت ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:
- موهای رشدکرده در ناحیه شرمگاهی
- استفاده از تیغ برای اصلاح
- پوشیدن لباس زیر یا لباس تنگ
- تماس با آب آلوده در وان، جکوزی یا استخر شنا
درماتیت تماسی
درماتیت تماسی (که به معنای التهاب پوست به دلیل تماس آن با مواد حساسیت‌زا یا تحریک‌کننده است.) نیز ممکن است دلیلی برای ایجاد جوش در ناحیه واژن باشد. هنگامی که درماتیت تماسی رخ می‌دهد، تظاهرات آن می‌تواند به صورت ضایعات پوستی به شکل برجستگی‌های قرمز رنگ باشد که منجر به ایجاد تاول در سطح پوست می‌شود.
به طور کلی درماتیت تماسی دو علت اصلی دارد:
درماتیت تماسی تحریک‌کننده: در شرایطی که پوست شما در تماس مستقیم با مواد تحریک‌کننده (مثل بند فلزی ساعت – بدلیجات- دکمه‌های فلزی لباس‌های جین) قرار می‌گیرد، درماتیت تماسی تحریک‌کننده ممکن است رخ دهد. این واکنش‌ها ممکن است مدت کوتاهی پس از تماس عامل تحریک‌کننده با پوست ایجاد شود یا پس از تماس مکرر پوست با این مواد رخ دهد.
درماتیت تماسی آلرژیک: هنگامی که پوست با ماده خاصی که نسبت به آن حساس است (مانند یک ماده شوینده) تماس پیدا می‌کند، ممکن است دچار درماتیت تماسی آلرژیک شود. موارد زیر از این قبیل هستند:
- شامپو بدن
- شامپوی مو
- ملحفه
- لباس زیر
- آنتی بیوتیک‌ها
- تماس مستقیم با لاتکس (مثل کاندوم) یا لوبریکانت
- به کار بردن دستمال رطوبت‌دار
- شوینده‌های عطری
- مایع منی یا ادرار یا ترشحات واژینال یا حتی عرق
- تامپون یا نوار بهداشتی
- همچنین، مصرف غذاها یا نوشیدنی‌هایی که فرد نسبت به آنها حساسیت دارد، می‌تواند باعث ایجاد علائم واکنش حساسیتی بدن نسبت به آنها در ناحیه تناسلی شود.
آکنه معکوس (Hidradenitis suppurativa)
آکنه معکوس یک بیماری پوستی است که غدد عرق در ناحیه کشاله ران را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری می‌تواند باعث ایجاد زخم‌های چرکی در ناحیه کشاله ران شود که پس از درمان عود کرده و جای زخم آن نیز باقی می‌ماند.
مولوسکوم کنتاژیوزم Molluscum contagiosum
عفونت ناشی از این ویروس گاهی ناحیه تناسلی را درگیر می‌کند که به صورت جوش در اطراف واژن خود را نشان می‌دهد. از بین رفتن جوش‌های ناشی از عفونت مولوسکوم کنتاژیوزوم گاهی ممکن است ماه‌ها طول بکشد.
عفونت‌های مقاربتی (Sexually transmitted infections (STIs))
عفونت‌های مقاربتی نیز می‌توانند باعث جوش در اطراف واژن شوند که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تبخال ناحیه تناسلی که عامل آن ویروسی به نام هرپس سیمپلکس است. علائم آن به دفعات ایجاد شده و بهبود می‌یابند؛ اما ویروس آن تا آخر عمر با شما می‌ماند.
- زگیل تناسلی که توسط ویروس پاپیلومای انسانی ایجاد می‌شود. ظاهر ضایعات ناشی از این ویروس بیشتر شبیه گل‌های گل‌کلم است تا جوش.
تگ‌های پوستی
تگ‌های پوستی ضایعات برجسته و زبانه‌مانند کوچک پوستی هستند که در نواحی‌ای که پوست روی خود ساییده می‌شود ایجاد می‌شوند. اگرچه تگ‌های پوستی برای بیمار بی‌خطر هستند و سلامتی وی را تهدید نمی‌کنند؛ اما ضایعات پایداری هستند و خود به خود از بین نمی‌روند.
کیست‌های دستگاه تناسلی
کیست‌ها ساختارهای کیسه‌ای شکل و پر از مایعی هستند که تقریباً در بیشتر نواحی بدن می‌توانند ایجاد شوند. معمولاً کیست‌ها برای سلامتی بیمار خطرناک نیستند، هر چند گاهی اوقات ممکن است سرطانی یا پیش‌سرطانی باشند. در چنین مواردی بهترین اقدام مشورت با یک پزشک برای رد علل خطرناک است.
کیست‌های غده بارتولین یکی از انواع کیست‌های غیر سرطانی در ناحیه تناسلی هستند که به صورت دوطرفه در لابیا ایجاد می‌شوند. این نوع کیست زمانی ایجاد می‌شود که غده بارتولین – که مسئول روانکاری جنسی است – مسدود شود که این اتفاق اغلب در نتیجه آسیب به این غدد یا عفونت با باکتری E.coli رخ می‌دهد. از آنجایی که رشد این کیست‌ها بسیار آهسته و اغلب بدون درد هستند، معمولاً تا چند سال پس از تشکیل بدون علامت باقی می‌ماند؛ البته در برخی بیماران ممکن است علائم خفیفی مثل ناراحتی خفیف یا مشکل در ادرار کردن در فرد ایجاد کنند.
بسته به میزان پیشرفت کیست و علائمی که ایجاد می‌کنند، گزینه‌های درمانی مختلفی برای درمان این کیست‌ها وجود دارد. در برخی موارد ممکن است برای جلوگیری از رشد مجدد کیست و عود علائم ناشی از آن، پزشک معالج برای بیمار برداشتن کامل کیست با روش‌های جراحی را در نظر بگیرد.
سایر کیست‌های غیر سرطانی رایج که می‌توانند روی ناحیه تناسلی ایجاد شوند عبارت‌اند از:
- میلیا: کیست‌های کوچک و بی‌ضرری که شبیه جوش‌های سرسفید هستند و پس از مدت کوتاهی به طور خود به خود بهبود می‌یابند.
- کیست اپیدرموئید: کیست‌های سخت، بدون درد و با رشد آهسته که به عنوان کیست‌های سباسه یا کراتین نیز شناخته می‌شوند.
- لیپوم: کیست‌های بدون درد و با رشد آهسته که در لمس نرم هستند.
- گرانولوم پیوژنیک: یک پاپول قرمز رنگ که به سرعت رشد می‌کند، به راحتی خونریزی می‌کند و ممکن است پوسته پوسته یا صاف باشد.
کیست‌های واژن
از هر 200 خانم حداقل یکی از آنها در مقطعی از زندگی خود دچار کیست واژنی می‌شود. این کیست‌ها می‌توانند در نتیجه آسیب به دیواره واژن در هنگام زایمان یا جراحی ایجاد شوند. همچنین ممکن است از غده‌ای که مسدود شده است ایجاد شوند. هر چند در برخی موارد نمی‌توان علت ایجاد این کیست‌ها را مشخص کرد.
حدود 10 درصد از کیست‌های خوش‌خیم واژن، کیست مجرای گارتنر هستند. این کیست‌ها به طور مادرزادی و در بدو تولد وجود دارند و معمولاً تا اواخر زندگی شناسایی نمی‌شوند. این کیست‌ها معمولاً در هنگام انجام معاینات دوره‌ای و به طور اتفاقی کشف می‌شوند.
سایر کیست‌های غیر سرطانی واژن عبارت‌اند از:
- کیست مولر: کیست دیگری ناشی از ساختارهای جنینی باقی مانده است که می‌تواند بدون علامت باشد، اما ممکن است منجر به خونریزی واژینال یا مشکلات ادراری در مراحل بعدی زندگی شود.
- کیست اینکلوژن: کیست‌های کوچک و بدون درد که در پشت دیواره واژن ایجاد می‌شوند و معمولاً در اثر آسیب به مخاط داخلی دستگاه تناسلی در حین جراحی یا زایمان ایجاد می‌شوند.
اکثر کیست‌های مجرای گارتنر، کیست‌های مولر و کیست‌های اینکلوژن کوچک و بدون درد باقی مانده و نیازی به درمان ندارند.
اگر کیست واژینال توسط پزشک در زمان معاینه لگنی تشخیص داده شود، ممکن است برای تشخیص علت آن انجام سونوگرافی یا MRI به تشخیص قطعی کمک کند. همچنین ممکن است برای رد کردن سرطان، بیوپسی درخواست شود.
هرگز کیست را دستکاری نکنید و سعی نکنید خوتان آن را تخلیه کنید. انجام این کار می‌تواند منجر به ایجاد عفونت و زخم شود. برای تسکین درد و ناراحتی کیست در خانه، بهتر است چند نوبت در هفته حمام آب گرم به مدت 10 تا 15 دقیقه بگیرید.
هورمون‌ها
مانند موارد آکنه صورت، نوسانات هورمونی مربوط به دوران خونریزی قاعدگی شما ممکن است ضایعات ناحیه تناسلی را بدتر کنند یا باعث افزایش تعداد آنها شوند. علاوه بر این هورمون‌ها می‌توانند باعث افزایش تولید چربی در غدد چربی موجود در سطح پوست شوند.
عوامل خطر جوش در اطراف واژن چیست؟
به غیر از تغییرات در سطح هورمون‌ها، عوامل خطر دیگری هم در به وجود آمدن جوش‌های واژن می‌توانند نقش داشته باشد. این عوامل عبارت‌اند از:
- سابقه خانوادگی مثبت در افراد فامیل درجه یک از نظر مواردی همچون اختلالات هورمونی یا بیماری‌های پوستی مشابه
- مصرف داروهای خاص (مانند داروهایی که کورتیکواستروئید دارند. (که داخل بدن توسط یکسری آنزیم‌ها به پیش‌سازهای هورمون‌های جنسی مؤثر در ایجاد آکنه تناسلی تبدیل می‌شوند.))
- سن
سایر مواردی که می‌توانند جوش‌های صورت را بدتر کنند ممکن است به طور بالقوه باعث بدتر شدن جوش‌های روی لابیا شوند. این موارد عبارت‌اند از:
- مصرف برخی داروها
- استرس روانی
- رژیم غذایی ناسالم
- آلاینده‌های محیطی
- شست‌وشوی بیش از حد پوست
- فشار روی پوست ناحیه درگیر
معرفی روش‌های تشخیص و ارزیابی جوش اطراف واژن
چه زمانی باید برای بررسی جوش در ناحیه واژن خود به پزشک مراجعه کنید؟
در موارد زیر توصیه می‌شود که به پزشک خود مراجعه کنید:
- جوش‌های ناحیه تناسلی به طور مرتب بروز می‌کنند.
- جوش دردناک یا بزرگ هستند.
- شما نگران هستید که این ضایعات جوش نباشند و فکر می‌کنید که این ضایعات نوعی بدخیمی پوستی هستند.
آکنه واژن چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک پس از گرفتن شرح حال کامل و انجام یک معاینه دقیق و سریع می‌تواند علت ایجادکننده جوش‌های ناحیه تناسلی را تشخیص دهد؛ اگر پزشک پس از بررسی‌های اولیه به علتی غیر از آکنه مشکوک شود، برای رد علل خطرناک جوش، ارزیابی‌های دقیق‌تری انجام می‌دهد که شامل پرسش درباره موارد زیر است:
- عادات بهداشتی شما چگونه است؟ موارد و نکات بهداشتی را تا چه حد رعایت می‌کنید؟
- بررسی تغییرات برنامه روزمره که ممکن است باعث بروز درماتیت تماسی شده باشد.
- شرح حال فعالیت‌های جنسی اخیر
- انجام آزمایشات لازم برای رد عفونت مقاربتی (STI)
درمان جوش در ناحیه واژن
برای درمان جوش در ناحیه واژن به چه نوع درمان‌هایی ممکن است نیاز داشته باشم؟ جوش‌های ناشی از آکنه واژن یا موهای زائد، خود به خود از بین می‌روند. علل دیگر ایجادکننده جوش ممکن است به درمان‌های دارویی نیاز داشته باشند که عبارت‌اند از:
- داروهای ضد آکنه: این داروها با کاهش التهاب یا تولید چربی در سطح پوست باعث رفع عوامل زمینه‌ساز ایجاد آکنه می‌شوند.
- آنتی هیستامین‌ها: این داروها برای درمان آلرژی و سایر عواملی که باعث التهاب پوستی می‌شوند کاربرد دارند.
- داروهای ضد ویروسی: این داروها برای درمان ویروس‌هایی که عامل بیماری‌های مقاربتی هستند مناسب هستند.
- کرم ایمیکیمود (Imiquimod): این کرم به صورت موضعی پاسخ سیستم ایمنی به زگیل تناسلی و مولوسکوم کونتاژیوزوم را کاهش می‌دهد.
چگونه از بروز جوش در اطراف واژن پیشگیری کنیم؟
اقدامات اولیه‌ای که می‌توانید برای جلوگیری از برخی علل جوش‌های تناسلی انجام دهید شامل موارد زیر هستند:
- از پوشیدن شلوارهای تنگ یا لباس زیر تنگ خودداری کنید.
- لباس زیری را انتخاب کنید که از جنس پنبه باشد.
- ناحیه تناسلی خود را با صابون ملایم به طور مرتب هر روز بشویید.
- لباس‌هایی را که تعریق کرده‌اند فوراً عوض کنید.
- به جای اصلاح موهای ناحیه تناسلی با تیغ می‌توانید آنها را بتراشید.
- هنگام خونریزی قاعدگی به طور مرتب پدها و تامپون‌ها را تعویض کنید.
زندگی با جوش اطراف واژن چگونه است؟
اگر ضایعات ایجادشده جوش‌های تناسلی نباشند می‌توان شدت علائم آنها را با انجام روش‌های خود مراقبتی در منزل کاست و از تشدید علائم جلوگیری کرد یا ناراحتی را کاهش داد.
برای بیماری‌های مقاربتی
- تک همسری دو جانبه: داشتن رابطه جنسی در چارچوب خانواده یا داشتن فقط یک پارتنر جنسی، خطر شعله‌ور شدن علائم و تشدید ضایعات را کاهش می‌دهد؛ البته پارتنر جنسی نیز باید به همین روش رفتار کند.
- داشتن رابطه جنسی ایمن و محافظت‌شده: توصیه می‌شود هر بار که رابطه جنسی دارید از کاندوم استفاده کنید.
خود مراقبتی برای علائم کوتاه مدت
- استفاده از کمپرس گرم برای تسکین درد یا خارش: یک حوله دستی را در آب گرم خیس کنید و آب آن را به آرامی خارج کنید و سپس آن را روی پوست ناحیه درگیر قرار دهید.
- استفاده از کمپرس خنک برای تسکین تورم: روش استفاده از این درمان نیز مانند کمپرس گرم است با این تفاوت که به جای آب گرم از آب خنک استفاده می‌شود.
سؤالات متداول
آیا می‌توان جوش در اطراف واژن را با دست تخلیه کرد (اصطلاحاً ترکاند)؟
- توصیه می‌شود از دستکاری جوش در اطراف واژن اجتناب کنید زیرا: 1) دردناک است: پوست روی ناحیه تناسلی گیرنده‌های حسی زیادی دارد و بسیار حساس به درد است و ترکاندن جوش‌های واژن ناراحت‌کننده است. 2) این کار می‌تواند باعث پخش شدن باکتری‌ها شود: زمانی که یک جوش تناسلی می‌ترکد، باکتری‌های تجمع یافته در داخل آن ممکن است در نواحی دیگر واژن شما مستقر شوند که این اتفاق می‌تواند خطر ابتلا به جوش یا سوزش دستگاه تناسلی را در آینده افزایش دهد.
ماندگاری جوش در اطراف واژن چقدر است؟
- جوش‌های ناحیه تناسلی معمولاً طی چند روز و به طور خود به خود از بین می‌روند. اگر جوش در عرض چند هفته از بین نرفت توصیه می‌شود که برای بررسی‌های بیشتر به پزشک خود مراجعه کنید.
سخن پایانی
جوش‌ها به دلایل زیادی در ناحیه تناسلی ایجاد می‌شوند و معمولاً پس از چند روز به طور خود به خود از بین می‌روند؛ اگر در مورد علت زمینه‌ساز جوش اطراف واژن نگران هستید، توصیه می‌شود که خجالت نکشید و با پزشک خود در این مورد مشورت کنید. پزشک ممکن است با ارائه راهکارهای اولیه و حتی دستورات دارویی به برطرف شدن سریع جوش در اطراف واژن کمک کند؛ همچنین پزشک در صورت لزوم با انجام ارزیابی‌های لازم می‌تواند عوامل ایجاد ضایعات غیر آکنه را تعیین کند؛ بنابراین توصیه می‌کنیم اگر به این عارضه مبتلا شده‌اید به کلینیک تخصصی زنان دکتر روشن مراجعه کنید تا پزشکان متخصص در این حوزه با ارزیابی و تشخیص این عارضه بهترین درمان را در اختیار شما قرار دهند.
