رحم یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم تولیدمثل هر خانم است که در صورت بارداری، جنین برای ادامه رشد خود تا زمان تولد به آن منتقل می‌شود؛ بنابراین بسیار مهم است که تا زمان داشتن قدرت باروری این قسمت سلامت بماند تا در صورت تمایل به بارداری بتوانید این کار را انجام دهید. یکی از بیماری‌هایی که ممکن است هر خانمی در سنین مختلف دچار آن شود سرطان رحم است که متأسفانه تا زمان بروز علائم کامل مانند خونریزی‌های غیرطبیعی مشخص نمی‌شود.
برای در امان ماندن از سرطان یا درمان به موقع آن، باید تستهای دورهای مانند پاپ اسمیر را انجام دهید. در این صورت سرطان رحم را میتوان در همان مراحل اولیه تشخیص داد و درمان کرد. به یاد داشته باشید که هر نوع خونریزی غیرطبیعی، خونریزی خارج از پریودی، لکه بینی و خونریزی پس از یائسگی، میتوانند نشانهای از سرطان رحم باشند. بنابراین در صورت مشاهده هر یک از آنها، بیدرنگ نزد پزشک متخصص زنان بروید. اقدام سریعتر به معنای درمان سریعتر و راحتتر است. این بیماری اگر پیشرفت کند، پزشک مجبور است با جراحی رحم را از بدن خارج نماید. اما در نوع خفیف آن نیازی به این کار نیست. در ادامه با ما همراه باشید تا اطلاعات لازم در مورد سرطان رحم را به شما بدهیم.
سرطان رحم چیست؟
فهرست مطالب
شکل رحم مانند یک گلابی است که در ناحیه لگن زن بین روده راست و مثانه قرار دارد. رحم دارای ۳ بخش است:
- دهانه رحم که قسمت باریک پایین است.
- isthmus که بخش وسیعی در وسط است.
- فوندوس که قسمت بالای گنبد شکل است.
همچنین رحم از ۳ لایه تشکیل شده است:
- آندومتر لایه داخلی
- میومتر این لایه ضخیم بیشتر از ماهیچه تشکیل شده است
- سروزا پوشش نازک خارجی رحم
سرطان رحم شایع‌ترین سرطانی است که در دستگاه تناسلی زنان رخ می‌دهد. سرطان رحم زمانی شروع می‌شود که سلول‌های سالم در رحم تغییر کرده و خارج از کنترل رشد کنند و توده‌ای به نام تومور را تشکیل می‌دهند. تومور می‌تواند سرطانی باشد و یا خوش‌خیم باشد. تومور سرطانی بدخیم است، به این معنی که می‌تواند رشد کرده و به سایر نقاط بدن گسترش یابد. اما یک تومور خوش‌خیم می‌تواند رشد کند درحالی که به سایر قسمت‌های بدن گسترش نمی‌یابد.
انواع سرطان رحم
۲ نوع اصلی سرطان رحم وجود دارد که عبارت‌اند از:
آدنوکارسینوما
این نوع بیش از ۸۰ درصد سرطان‌های رحم را تشکیل می‌دهد که از سلول‌های آندومتر ایجاد می‌شود. این سرطان معمولاً سرطان آندومتر نیز نامیده می‌شود. کارسینوم آندومتریوئید یکی از انواع آدنوکارسینوم آندومتر است. درمان این نوع سرطان بسته به درجه تومور، میزان نفوذ آن به رحم و مرحله یا میزان بیماری متفاوت است.
سارکوم
این نوع سرطان رحم بیشتر در میومتر که عضله رحم است یا بافت‌های نگه‌دارنده غدد رحمی، ایجاد می‌گردد. سارکوم حدود ۲ تا ۴ درصد از سرطان‌های رحم را تشکیل می‌دهد. زیرمجموعه‌های سارکوم آندومتر سارکوم استرومال آندومتر، لیومیوسارکوم و سارکوم تمایز نیافته می‌باشد.
تأثیر ژنتیک و سابقه خانوادگی در سرطان رحم
خانم‌ها میتوانند این سرطان را به ارث ببرند، به این معنی که از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود. این اتفاق در حدود ۵ درصد مواقع رخ می‌دهد. این سندرم که بیشتر با سرطان رحم ارثی همراه است، سندرم لینچ نامیده می‌شود. سندرم لینچ با چندین نوع دیگر سرطان از جمله انواع سرطان روده بزرگ، کلیه، مثانه و تخمدان نیز در ارتباط است.
عامل ژنتیکی سرطان رحم نیز به این صورت است که هنگامی که سلول‌ها تقسیم و تکثیر می‌شوند، ممکن است خطا‌های DNA رخ دهد. ۶ پروتئین در بدن وظیفه دارند که این خطا‌ها را برطرف نمایند. اگر یکی از این پروتئین‌ها به درستی کار نکند، خطا‌ها در DNA تجمع می‌یابند و تا حدی به DNA آسیب می‌رسانند که ممکن است سرطان ایجاد کند.
عوامل خطر سرطان رحم
اگرچه عوامل خطر اغلب بر ایجاد سرطان تأثیرگذارند، اما معمولاً مستقیماً باعث سرطان نمی‌شوند. آگاهی از عوامل خطر و صحبت در مورد آنها با پزشک ممکن است به شما در انتخاب شیوه زندگی و مراقبت‌های بهداشتی آگاهانه کمک کند که درنهایت در کاهش خطر ابتلا به سرطان رحم تأثیر دارد.
عوامل زیر میتوانند خطر ابتلا به سرطان رحم در زنان را افزایش دهد:
سن
سرطان رحم اغلب در زنان بالای ۵۰ سال رخ می‌دهد و در زنان زیر ۴۵ سال شایع نیست.
چاقی
بافت چربی در زنان دارای اضافه وزن استروژن اضافی تولید میکند که یک هورمون جنسی است و می‌تواند خطر ابتلا به سرطان رحم را افزایش دهد. درصد زیادی از انواع سرطان رحم به دلیل چاقی اتفاق می‌افتند.
ژنتیک
سرطان رحم ممکن است در خانواده‌هایی رخ دهد که سرطان روده بزرگ ارثی است. همان‌طورکه قبلا توضیح داده شد، زنان در خانواده‌های مبتلا به سندرم لینچ که سرطان کولورکتال غیرپولیپوز ارثی (HNPCC) نیز نامیده می‌شود، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان رحم هستند.
دیابت
اگر زنان مبتلا به دیابت باشند که اغلب با چاقی همراه است، احتمال ابتلا به سرطان رحم در آنها افزایش می‌یابد.
ابتلا به سایر سرطان‌ها
در زنانی که مبتلا به سرطان سینه، سرطان روده بزرگ یا سرطان تخمدان بوده‌اند، احتمال ابتلا به سرطان رحم بیشتر است.
تاموکسیفن
داروی تاموکسفن دارویی است که برای پیشگیری یا درمان سرطان سینه تجویز می‌شود و می‌تواند احتمال بروز سرطان رحم در آینده را افزایش دهد. اما در صورت سرطان سینه مزایای این دارو بیشتر از عوارض جانبی آن می‌باشد.
پرتو درمانی
زنانی که قبلاً سرطان دیگری در ناحیه لگن که قسمت پایینی شکم بین استخوان‌های لگن است داشته و برای درمان آن پرتودرمانی انجام داده‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان رحم هستند.
رژیم غذایی
زنانی که غذا‌های سرشار از چربی حیوانی می‌خورند، ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به آن باشند.
استروژن
قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض استروژن با روش‌های درمانی هورمونی و یا عدم تعادل استروژن می‌تواند احتمال آن را افزایش دهد.
آیا جلوگیری از سرطان رحم ممکن است؟
عوامل گوناگونی در انواع مختلف سرطان نقش دارند. محققان به بررسی عوامل مؤثر بر سرطان رحم، از جمله راه‌های پیشگیری از آن پرداخته‌اند. اگرچه هیچ راه اثبات شده‌ای برای جلوگیری کامل از سرطان رحم وجود ندارد، اما ممکن است بتوانید خطر ابتلا به آن را با توجه به مواردی که در قسمت قبل گفتیم، کاهش دهید. همچنین تحقیقات نشان داده است که عوامل خاصی میتوانند خطر ابتلا به آن را کاهش دهند، از جمله:
- قرص‌های ضد بارداری دارای ترکیبی از استروژن و پروژسترون هستند که به‌صورت چرخه‌ای برای تولید قاعدگی ماهانه مصرف می‌شوند. این امر خطر رشد بیش‌ازحد پوشش داخلی رحم و سرطان رحم را کاهش می‌دهد.
- استفاده از دستگاه داخل رحمی ترشح‌کننده پروژستین (IUD) که نوعی پیشگیری از بارداری است.
- حفظ وزن سالم
- اگر مبتلا به دیابت هستید، مدیریت خوب بیماری، مانند نظارت منظم بر سطح قند خون، می‌تواند خطر ابتلا به این سرطان را کاهش دهد.
علائم و نشانه‌ها
زنان مبتلا به سرطان رحم ممکن است علائم یا نشانه‌های زیر را تجربه کنند. توجه داشته باشید که گاهی اوقات، زنان مبتلا هیچ‌کدام از این تغییرات را ندارند یا علت علائم ممکن است یک وضعیت پزشکی متفاوت باشد که سرطان نیست. این علائم عبارت‌اند از:
- خونریزی، لکه بینی یا ترشح غیرمعمول واژن
- نتایج غیرطبیعی از آزمایش پاپ اسمیر
- درد در ناحیه لگن
شایع‌ترین علامت سرطان آندومتر، خونریزی غیرطبیعی واژن است که می‌تواند از جریان آبکی و خونریزی معمولی گرفته تا جریان خون شدید متفاوت باشد. خونریزی واژینال در دوران یائسگی یا بعدازآن نیز اغلب نشانه یک مشکل است. پس اگر در مورد تغییراتی که تجربه می‌کنید نگران هستید، لطفاً با پزشک خود مشورت کنید.
نحوه تشخیص سرطان رحم
پزشکان از نتایج آزمایشهای مختلف مانند آزمایش خون و … برای تشخیص سرطان استفاده می‌کنند. همچنین آزمایشاتی انجام می‌شود تا بفهمند آیا سرطان به نقاط دیگر بدن انتقال یافته است یا خیر؟ به‌عنوان‌مثال، آزمایشهای تصویربرداری مانند سی‌تی‌اسکن می‌تواند نشان دهد که سرطان گسترش یافته است. آزمایشات تصویربرداری تصاویری از داخل بدن را نشان می‌دهند. پزشکان همچنین ممکن است آزمایشاتی را انجام دهند تا بدانند کدام روش درمانی می‌تواند بهترین نتایج را ایجاد نماید.
برای اکثر انواع سرطان‌ها، بیوپسی یا نمونه‌برداری تنها راه مطمئن برای پزشک است تا بداند آیا ناحیه‌ای از بدن سرطان دارد یا خیر؟ سایر معاینات و آزمایشاتی که ممکن است انجام شوند، عبارت‌اند از:
- معاینه لگن
- تست پاپ اسمیر
- بیوپسی آندومتر
- اتساع و کورتاژ D&C
- سونوگرافی‌ترانس واژینال
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT یا CAT)
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی MRI
- آزمایش مولکولی تومور
پزشک پس از بررسی نتایج آزمایشهای تشخیصی، روند درمان را آغاز میکند. اگر تشخیص سرطان باشد، آزمایشهای بیشتری انجام می‌شود تا میزان پیشرفت بیماری مشخص شود.
روش‌های درمان
در درمان سرطان، انواع مختلف پزشکان که با هم تیم چند رشته‌ای نامیده می‌شوند، اغلب با هم همکاری می‌کنند تا برنامه درمانی کلی بیمار را ایجاد کنند. تیم مراقبت‌های بهداشتی شما باید شامل یک انکولوژیست زنان باشد که یک پزشک متخصص در زمینه سرطان‌های دستگاه تناسلی زنان است. علاوه بر این، تیم‌های مراقبت از سرطان شامل سایر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی مانند دستیاران پزشک، پرستاران، پرستاران انکولوژی، مددکاران اجتماعی، داروسازان، مشاوران، متخصصین رژیم‌درمانی و دیگران هستند.
روش‌های درمان به عوامل مختلفی مانند نوع و مرحله سرطان، سلامت کلی، ترجیحات شخصی فرد بیمار و سن او بستگی دارد. متداول‌ترین روش‌های درمان سرطان رحم عبارت‌اند از:
عمل جراحی
عمل جراحی برای برداشتن تومور و برخی بافت‌های سالم اطراف استفاده می‌شود که به آن حاشیه گفته می‌شود. این معمولاً اولین درمانی است که برای سرطان رحم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
روش‌های جراحی رایج عبارت‌اند از:
- هیسترکتومی بسته (برداشتن رحم و دهانه رحم)
- هیسترکتومی رادیکال (برداشتن رحم، دهانه رحم، قسمت فوقانی واژن و بافت‌های مجاور)
- برای بیمارانی که در دوران یائسگی بوده‌اند، جراح معمولاً سالپنگو اوفورکتومی دو طرفه را نیز انجام می‌دهد که به معنی برداشتن لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها می‌باشد.
حذف غدد لنفاوی
هم‌زمان با هیسترکتومی، جراح ممکن است غدد لنفاوی نزدیک تومور را برداشته تا مشخص شود آیا سرطان به خارج از رحم گسترش یافته است یا خیر؟
پرتو درمانی
در پرتودرمانی از اشعه ایکس با انرژی بالا یا ذرات دیگر استفاده می‌شود تا سلول‌های سرطانی از بین بروند. به پزشک متخصص در زمینه انجام پرتودرمانی برای درمان سرطان، انکولوژیست پرتویی می‌گویند. رژیم‌درمانی یا برنامه پرتودرمانی معمولاً شامل تعدادی از درمان‌های خاص است که در یک بازه زمانی مشخص انجام می‌شود. پرتودرمانی می‌تواند به‌صورت خارجی یا داخلی انجام شود که به نظر پزشک و شدت سرطان بستگی دارد. برخی از زنان مبتلا به هر دو روش جراحی و پرتودرمانی نیاز دارند. پرتودرمانی اغلب پس از جراحی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده انجام می‌شود.
روش‌های درمانی با استفاده از دارو
برخلاف درمان موضعی، مانند جراحی و پرتودرمانی، درمان با دارو از طریق جریان خون انجام می‌شود و به سلول‌های سرطانی در هر نقطه از بدن می‌رسد. درمان‌های سیستمیک عموماً توسط یک انکولوژیست پزشکی، پزشک متخصص درمان سرطان با دارو تجویز می‌شود. همچنین ممکن است توسط پزشک متخصص سرطان زنان یا پزشک متخصص درمان سرطان باروری زنان تجویز شود.
انواع درمان‌های سیستمیک مورد استفاده عبارت‌اند از:
- شیمی درمانی
- هورمون درمانی
- درمان هدفمند
- ایمونوتراپی
سخن آخر
این بیماری درصورتی‌که به‌موقع تشخیص داده شود، می‌تواند قابل‌درمان باشد و با روش‌های جراحی یا غیر جراحی به درمان پاسخ مناسب دهد؛ اما درصورتی‌که تکثیر شده باشد و به کل بدن گسترش یابد کنترل و درمان آن سخت می‌شود. بنابراین اگر نشانه‌هایی از بروز آن را تجربه کردید و یا در خانواده نزدیک شما کسی به این سرطان مبتلا بوده است، هرچه سریعتر موضوع را با پزشک در میان بگذارید و نگران نباشید؛ زیرا هرچه زودتر اقدام نمایید نتایج بهتری از روش‌های درمانی خواهید گرفت و از عوارض آن مصون می‌مانید.
خوشبختانه در کلینیک تخصصی ما تیمی از متخصصین بسیار باتجربه در این زمینه فعال هستند که میتوانند شما را به طور کامل ارزیابی کرده و از هر جهتی تحت نظر داشته باشند تا علت اصلی تشخیص داده شده و در صورت نیاز درمان شود. جهت مشاوره یا مراجعه به این کلینیک می‌توانید از لینک‌های موجود در سمت چپ صفحه استفاده کنید.تماس با مرکز دکتر روشن
