دهانه رحم محلی است که رحم را به واژن متصل می کند. ضايعات پيش سرطاني دهانه رحم و تبديل آن ها سرطان دومین علت مرگ زنان را بعد از سرطان پستان در سنین ۴۴-۱۵ سالگی در جهان تشکیل مي‌دهد. میزان بالای مرگ و میر ناشی از سرطان دهانه رحم در سطح جهان باعث ايجاد روش‌‍‌هايي براي پیشگیری، شناخت علائم هشدار دهنده، تشخیص زود هنگام، غربالگری و درمان شده است. غربالگري زنان بدون علامـت بـا مرجعه به كلينيك‌هاي درماني و آزمـايش پـاپ اسـمير، موجـب تـشخيص و درمان زودرس ضايعات پيش سرطاني دهانه رحم مي‌شود و از ايجاد اين سرطان پيشگيري مي‌كند. سرطان دهانه رحم دربعضي افراد ابتدا هیچ علامتی ندارد ولی با گذشت زمان فرد بيمارممكن است دچار درد در ناحيه لگن یا خونریزی از واژن شود. معمولا چندین سال طول می کشد تا سلولهای طبیعی در دهانه رحم به سلولهای سرطانی تبدیل شوند. بنابراين هر خانمي كه ازنظر جنسی فعال است بهتر است تست پاپ اسمير را انجام دهد تا ازشيوع پايعات و سرطان‌هاي رحمي پيشگيري كند.
فهرست مطالب
علائم شايع ضايعات پيش سرطاني دهانه رحم
علت اصلي ايجاد ضايعات پيش سرطاني دهانه رحم
انواع ضايعات پيش سرطاني دهانه رحم
راه‌هاي تشخيص ضايعات پيش سرطاني و سرطاني دهانه رحم
راه‌هاي پيشگيري ازضايعات پيش سرطاني دهانه رحم
راه‌هاي درمان ضايعات پيش سرطاني و سرطاني دهانه رحم
شما می توانید از طریق تلفن های تماس موجود در سایت با کلینیک دکتر روشن تماس حاصل نمایید و از مشاوره های رایگان بهترین متخصصین زنان و زایمان در جهت اطمینان خاطر یافتن سریعتر از شرایطتتان تا زمان مراجعه به کلینیک استفاده نمایید.
ضایعات پیش سرطانی دهانه رحم
ضایعات پیش سرطانی دهانه رحم يا ديسپلازي، تغییرات سلول های دهانه رحم هستند كه ممکن است به سرطان دهانه رحم تبديل شوند. سلول های موجود در دهانه رحم ناگهان به سرطان تبدیل نمی شوند. سلول های طبیعی دهانه رحم ابتدا دچار تغییرات غیرطبیعی می شوند که به آن ها پیش سرطان گفته می شود. برای بیشتر خانم ها، سلول های پیش سرطانی بدون هیچ درمانی از بین می روند. اما در برخی از زنان، پیش سرطان ها به سرطان های تهاجمی تبدیل می شوند. دیپسلازی دهانه رحم 5 تا 10 سال طول می کشد تا به سرطان تبدیل شوند. البته گاهي این سلول در مدت کوتاه تری به سرطان تبدیل مي‌شوند. ديسپلازي دهانه رحم از طريق سرما درماني، ليزر و… قابل درمان است. چيزي كه باعث نگراني افراد مي‌شود، تبديل آن به سرطان است كه زندگي فرد را تهديد مي‌كند.
شكل دهانه رحم
دهانه رحم (سرویکس) پایین ترین قسمت رحم است که به بالای واژن متصل است و با واژن در ارتباط است. فاصله ورودی واژن تا دهانه رحم در حالت عادی بین 7 تا 14 سانتی متر است كه در هنگام برانگیختگی جنسی این مقدار افزایش مي‌يابد و طول واژن برای عمل دخول بیشتر می شود. فاصله دهانه رحم تا واژن در بارداری تغییر می کند. شکل دهانه رحم به صورت استوانه ای و در حالت عادی به طول 2 تا 3 سانتی متر است. دهانه ی رحم با انگشت دست قابل لمس است. مجرای دهانه رحم برروی همین استوانه قرار دارد و محل ورود اسپرم ها و خروج خون قاعدگی است.
علائم شايع ضايعات پيش سرطاني دهانه رحم
ضايعات يا دیسپلازی دهانه رحم معمولا نشانه ای ندارد. اما در برخي موارد شامل موارد زير است:
- خونریزی غیرطبیعی واژینال
- ترشحات بد بوی واژینال
- خونریزی واژن در بین عادات ماهیانه
- احساس درد و خونریزی در حین مقاربت
- نشت مدفوع و ادرار از راه مهبل
- بی‌اشتهایی و کاهش وزن
- درد لگن
علت اصلي ايجاد ضايعات پيش سرطاني دهانه رحم
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) موجب دیسپلازی دردهانه رحم می شود. اين ویروس بیشتر از 100 نوع مختلف دارد كه حداقل 13 مورد آن باعث سرطان دهانه رحم مي‌شود واز طریق رابطه جنسی منتقل می شود. افرادي كه شركاي جنس متعددي دارند بيشتر در معرض ابتلا به ويروس HPV هستند.
زناني كه بيش از 3 بار باردار و فارغ شده‌اند بيشتر در معرض ابتلا به اين بيماري هستند. همچنين زنانی که مادرانشان در دوره بارداری، داروی دی اتیل استیل بسترول (DES) را مصرف می‌کردند، در معرض ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار دارند. همچنين افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند بيشتر در معرض ابتلا به اين بيماري هستند.
انواع ضايعات پيش سرطاني دهانه رحم
انواع ضايعات پيش سرطاني دهانه رحم بر حسب شکل و نوع سلول ها به دسته هاي زير تقسیم بندی می شوند:
ASCUS (سلول های سنگفرشی غیرطبیعی نامشخص)
LGSIL (ضایعه داخل شکمی ضخیم)
HGSIL (ضایعه داخلي عضله اسکاموسی بالا)
AGC (سلولهای غده تیپیک در پاپ اسمیر)
ASCUS از خفیف ترین و مهم ترین نوع اختلال است كه هنوز بدخیم نشده اند. اين اختلال حدود 75 درصد از ضايعات غیرطبیعی را تشکیل می دهد. دراکثر موارد ASCUS یعنی در حدود 80-90% به خودی خود و بدون درمان پزشک برطرف می شود.
SIL تغییرات غیرطبیعی در سلول‌ها که به ضایعه تبدیل شده اند را شامل مي شود. SIL تشخیص پیش سرطانی یا سرطان نیست. آنها بر اساس اندازه، شکل و ویژگی های فیزیکی خود به دو دسته تقسيم مي شوند:
LGSIL (سلول های داخل صفاقی) که اغلب به علت عفونت HPV است. بسیاری از این عفونت بدون هيچ اقدامي درمان می شود. اما به همه زنان مبتلا به LGSIL توصیه می شود که کولپوسکوپی را انجام دهند.
HGSIL (سلولهای داخل سلولی) به تغییراتی که با تکامل سلولهای پیش سرطانی مرتبط باشد، مربوط است. شدیدترین ناهنجاری سلولی که سرطان نیست، ضایعه داخل حفره ای سنگفرشی است و یافتن آن نیاز به ارزیابی بیشتر و درمان سریع دارد.
AGC (سلول های غده تیپیک) نوع دیگری از سلول است که کانال داخلی دهانه رحم را پوشش می دهد. AGC به معناي اين است كه تغییر در این سلول ها موجب نگرانی در پیش سرطانی یا سرطان می شود.
راه‌هاي تشخيص ضايعات پيش سرطاني دهانه رحم
تشخیص به موقع سرطان دهانه رحم مانند ساير سرطان‌ها برای درمان و معالجه موفق این بیماری، امري حیاتی است. زنان بین 30 تا 65 سال، باید هر 5 سال یک بار آزمایش تست HPV و تست پاپ اسمیر را به طور همزمان انجام دهند یا 3 سال یکبار تست پاپ اسمیر را انجام دهند. تست پاپ اسمیر يكي از مهمترین راه‌هاي تشخیص زودهنگام ضايعات و سرطان دهانه رحم مي‌باشد. پاپ اسمیر تنها می تواند تعیین کننده خفیف، متوسط و شدید بودن دیپسلازی (ضايعات) دهانه رحم باشد و آزمایش های بیشتری برای تعیین درمان مناسب مورد نیاز هستند. تشخیص مراحل پیش سرطانی با استفاده از کولپوسکوپی و نمونه‌گیری بافتی نيز صورت مي‌گيرد. با استفاده از اين تست‌ها، درمان ضايعات قبل از رسيدن به مرحله سرطان امكان پذير است. سونوگرافی ترنس واژینال، یکی دیگر از آزمایشاتی است که براي تشخيص سرطان دهانه رحم استفاده مي‌شود. TVU یکی از انواع سونوگرافی است که در آن، از یک اسکنر کوچک میله ای شکل استفاده می شود. این اسکنر، برای فراهم کردن یک تصویر دقیق و مستقیم ازدرون واژن مورد استفاده قرار می گیرد. در صورتي كه با سونوگرافی ترنس واژینال، تغییرات ضخامت لایه پوشاننده رحم تشخیص داده شود، معمولا نمونه برداری بافت (بيوپسي) انجام می شود. در بیوپسی، نمونه کوچکی از سلول های پوشاننده رحم برداشته می شود و سپس به آزمایشگاه فرستاده شده و از نظر وجود سلول های سرطانی بررسی می شود.
راه‌هاي پيشگيري از ضايعات پيش سرطاني دهانه رحم
- جلوگيري از ابتلا به ويروس HPV با استفاده از كاندوم
- معاینات منظم و انجام آزمایشات پاپ اسمیر
- عدم استعمال دخانيات
- مصرف قرص‌هاي ضد بارداري
- ورزش كردن و تناسب اندام
- رژيم غذايي مناسب
راه‌هاي درمان ضايعات پيش سرطاني و سرطاني دهانه رحم
درمان ضايعات پيش سرطاني و سرطاني دهانه رحم، بستگی به میزان گستردگی آن ها دارد. براي درمان روش‌هاي مختلفي وجود دارد كه در ادامه به شرح آنها مي‌پردازيم.
سرما درمانی: در سرما درمانی یک پروب فلزی بسیار سرد مستقیم بر روی دهانه رحم قرار می گیرد و با انجماد سلول های غیر طبیعی، آن ها را از بین می برد. از این روش برای درمان ضايعات پيش سرطاني (CIN) استفاده می شود. بعد از سرما درمانی، ممکن است فرد برای چند هفته ترشحات قهوه ای آبکی داشته باشد.
ليزر: یک پرتوی لیزر متمرکز را از طریق واژن هدایت می کنند تا سلول های غیر طبیعی را بسوزاند. این کار ممکن است در مطب پزشک با بی حسی موضعی یا در اتاق عمل با بیهوشی انجام شود. زیرا می تواند ناراحتی بیشتری نسبت به سرما درمانی داشته باشد. همچنین ليزر برای درمان (CIN) نیز استفاده می شود.
هیسترکتومی لاپاراسکوپی: در این عمل، جراح سه یا چهار برش کوچک در شکم ایجاد كرده و از لاپاراسکوپ برای دیدن داخل شکم استفاده می کند. هیسترکتومی روباتیک كه نوعی تخصصی از لاپاراسکوپی است، بسته به اندازه و شدت بيماري، ممکن است غدد لنفاوی لگن نیز برداشته شود.
پرتو درماني: در پرتودرمانی از اشعه ایکس برای برطرف کردن یا آسیب به سلول های سرطانی استفاده می شود. از اين طريق سلول ها قادر به تکثیر نخواهند بود. در پرتو درمانی سعي مي‌شود تا در حد امکان آسیب کمتری به بافت های سالم بدن وارد شود. اگر سرطان به بافت های مجاور رحم یا غده لنفاوی تهاجم داده باشد، یا اگر بافت خارج شده لبه های مثبت داشته باشد، معمولا پرتودرمانی (EBRT) با شیمی درمانی توصیه می شود.
راديوتراپي: رادیوتراپی در سرطان رحم بعنوان درمان کمکی قبل از جراحی در مواردی که بیماری در مراحل بالا باشد استفاده مي‌شود و پس از آن بیمار جراحی می‌شود. پس از جراحی بر اساس نتایج پاتولوژی برخی بیماران نیاز به رادیوتراپی داخلی و یا خارجی دارند. رادیوتراپی خارجی درمان را از طریق سرطان و بافت اطراف آن از خارج بدن آغاز می کند. برای سرطان رحم، ناحیه تحتانی شکم و لگن درمان می شوند اما اگر سرطان گسترش یافته باشد، سایر مناطق نیز ممکن است به درمان نیاز داشته باشند. بیمار روی یک میز زیر دستگاهی به نام شتاب دهنده خطی دراز می کشد که اشعه ایکس با انرژی بالا از آن ساطع می گردد. در رادیوتراپی داخلی محفظه‌ای کوچک از مواد رادیواکتیو (ایمپلنت) از طریق واژن در رحم قرار داده مي‌شود. رادیوتراپی مانند هر روش درمان براي سرطان دارای عوارضی است. اين عوارض به دوز تابش اشعه بستگی دارد.
هورمون درمانی: هورمون درماني شامل مصرف هورمون هایی مانند استروژن و پروژسترون است. اين هورمون ها به کنترل رشد و فعالیت سلول ها کمک می کنند. در صورت گسترش سرطان یا بازگشت سرطان، به ویژه اگر سرطان درجه پایین باشد، می توان هورمون درمانی انجام داد. اگر جراحی گزینه مناسبی نباشد (به ویژه برای بانواني که هنوز می خواهند بچه دار شوند)، گاهی اوقات هورمون درمانی در مرحله اول ارائه می شود. هورمون درماني براي سرطان دهانه رحم از طريق قرص، پچ هاي پوستي، كاشت هورمون، ژل استروژن و استروژن واژن انجام مي گردد.
شیمی درمانی: شیمی درمانی یکی از راه های درمان سرطان رحم است. شیمی درمانی ممکن است به صورت سرپایی يا به صورت بستری در بيمارستان صورت گيرد. معمولا هر چهار هفته یک بار باید شیمی درمانی انجام شود. طول دوره درمان توسط پزشک متخصص تشخیص داده مي‌شود و برای هر بیمار متفاوت است. از شیمی‌درمانی برای افرادی که دچار مراحل پیشرفته‌ی سرطان هستند، استفاده می‌شود. شیمی درمانی عوارض جانبی نيز به همراه دارد. عوارض شیمی درمانی برای هر بیمار متفاوت است و به نوع و ميزان داروهایی که دریافت می کند و آمادگی جسمانی فرد بستگی دارد. عوارض جانبی ممکن است شامل حالت تهوع، استفراغ، احساس خستگی و ریزش موی بدن و سر باشد. اکثرعوارض جانبی موقتی است و می توان اقداماتی را برای جلوگیری یا کاهش آنها انجام داد.
سخن پاياني
ضايعات پيش سرطاني دهانه رحم انواع متفاوتی دارند. در اين مقاله روش های پیشگیری و درمان این ضايعات را بررسی كرديم. اين بيماري به چکاب و غربالگری نیاز دارد تا در صورت وجود مشکل به سرعت برطرف شود. به این امید که با آگاهی بیشتر، در درمان هر چه سریع تر بيماري خود اقدام نمایید. عليرغم اين اطلاعات، به دليل خطرات ناشي از بي خيالي و احتمال پيشرفت اين بيماري خطرناك و ايجاد عوارض ناگوار، پزشكان حاذق و مجرب در مجموعه ما مي‌توانند شما را در تشخيص و درمان دقيق با توجه به میزان پیشرفت بیماری و جلوگيري از عواقب ناگوار بيماري‌تان ياري دهند. بنابراين در اسرع وقت به مراكز درماني مورد نظر مراجعه نماييد.
شما می توانید از طریق تلفن های تماس موجود در سایت با کلینیک دکتر روشن تماس حاصل نمایید و از مشاوره های رایگان بهترین متخصصین زنان و زایمان در جهت اطمینان خاطر یافتن سریعتر از شرایطتتان تا زمان مراجعه به کلینیک استفاده نمایید.