علائم کیست تخمدان

علائم کیست تخمدان اولین چیزی بود که من را به فکر فرو برد وقتی متوجه شدم درد‌های طولانی‌مدت و نامنظم بودن قاعدگی‌هایم دلیل خاصی دارند. همیشه فکر می‌کردم این دردها بخشی از زندگی روزمره‌ام هستند و باید با آنها کنار بیایم. اما با افزایش درد و ناراحتی مجبور شدم به دکتر زنان مراجعه کنم. پزشکم با انجام چند آزمایش و سونوگرافی، وجود چندین کیست در تخمدان‌هایم را تایید کرد. از علائمی که پزشکم توضیح داد درد در ناحیه لگن، قاعدگی‌های نامنظم، نفخ و احساس سنگینی بودند که همه‌ی اینها برای من آشنا بودند. اگر شما هم این علائم را دارید، نگران نباشید و در اولین فرصت با بهترین دکتر زنان برای کیست تخمدان مشورت کنید.

در این مقاله از بلاگ کلینیک زنان دکتر روشن قصد داریم درباره انواع کیست تخمدان و علائم آن صحبت کنیم. پس تا انتها با ما همراه باشید.

نکته: این مطلب فقط جنبه آموزشی دارد. بنابراین، اگر علائم کیست تخمدان دارید؛ حتما برای دریافت مشاوره و درمان مناسب، با یک متخصص زنان مشورت کنید.

کیست تخمدان چیست؟

کیست تخمدان یک کیسه پر از مایع است که درون یا روی سطح تخمدان زنان تشکیل می‌شود. تخمدان‌ها دو عضو کوچک در دو طرف رحم هستند که در فرآیند تولید مثل نقش مهمی دارند. اغلب کیست‌های تخمدان بی‌خطر هستند و بدون نیاز به درمان خود به خود از بین می‌روند، اما برخی از آن‌ها می‌توانند باعث درد، ناراحتی و مشکلات دیگر شوند. انواع مختلفی از کیست‌های تخمدان وجود دارند. کیست‌های فولیکولی در طول چرخه قاعدگی تشکیل می‌شوند و معمولا بی‌خطر هستند. کیست‌های دیگری نیز وجود دارند مانند کیست‌های دِرموئید، کیست‌های اندومتریوما و کیست‌های سندرم تخمدان پلی‌کیستیک که ممکن است نیاز به مداخله پزشکی داشته باشند. در زیر چند ویژگی اصلی کیست‌های تخمدانی را مشاهده می‌کنید:

• حاوی مایع: کیست‌ها معمولا با مایع پر شده‌اند. این مایع می‌تواند خون یا مایعات شفاف یا غلیظ باشد.
• اندازه متغیر: اندازه کیست‌ها می‌تواند از بسیار کوچک (چند میلی‌متر) تا بزرگ (چندین سانتی‌متر) متغیر باشد.
• موقتی بودن: بسیاری از کیست‌ها به طور خودکار و طی چند چرخه قاعدگی ناپدید می‌شوند.
• بدون علامت: کیست‌ها در اکثر موارد هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند و تنها در جریان یک معاینه روتین یا بررسی برای مشکلات سلامتی دیگر کشف می‌شوند.

کیست تخمدان معمولاً فقط در صورتی باعث ایجاد علائم می‌شود که پاره شود (پارگی)، اندازه آن بسیار بزرگ باشد یا پیچ بخورد و سپس خون‌رسانی به تخمدان‌ها را مسدود کند.

انواع مختلف کیست تخمدان

کیست‌های تخمدان انواع مختلفی دارند که هر کدام دارای ویژگی‌ها و علائم خاص خود هستند. شناخت انواع آنها به درک بهتر وضعیت و انتخاب روش درمانی مناسب کمک می‌کند. در ادامه به برخی از شایع‌ترین انواع کیست تخمدان اشاره می‌کنیم:

• کیست‌های فولیکولی (فانکشنال): این نوع کیست در اثر عدم تخلیه فولیکول تخمدان در طول چرخه قاعدگی ایجاد می‌شود. فولیکول‌ها ساختارهایی هستند که تخمک‌ها را قبل از آزادسازی در خود نگه می‌دارند. کیست‌های فولیکولی معمولا بدون درد هستند و طی چند ماه به طور خودکار از بین می‌روند.
• کیست‌های لوتئال (کورپوس لوتئوم): کیست‌های لوتئال زمانی ایجاد می‌شوند که کورپوس لوتئوم، بافتی که پس از آزاد شدن تخمک از فولیکول تشکیل می‌شود، به جای تحلیل رفتن متورم و پر از مایع می‌شود. این نوع کیست ممکن است باعث درد یا ناراحتی شود ولی معمولا نیازی به درمان ندارد.
• کیست‌های دِرموئید (کیست‌های تراتوما): این کیست‌ها از بافت‌های مختلفی مانند مو، پوست و چربی تشکیل شده‌اند و می‌توانند در تخمدان‌ها رشد کنند. کیست‌های دِرموئید می‌توانند بزرگ شوند و گاهی اوقات نیاز به جراحی برای برداشتن دارند.
• کیست‌های اندومتریوما (اندومتریوزیس): اندومتریوما نوعی کیست است که از بافت‌های مشابه بافت داخلی رحم (اندومتریوم) تشکیل شده و می‌تواند در تخمدان‌ها ایجاد شود. این نوع کیست‌ها ممکن است دردناک باشند و به درمان‌های پزشکی یا جراحی نیاز داشته باشند.
• کیست‌های سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS): این نوع کیست یک بیماری است که در آن تعداد زیادی کیست کوچک در تخمدان‌ها تشکیل می‌شود. این حالت می‌تواند باعث نامنظمی‌های قاعدگی، افزایش وزن، رشد بیش از حد مو و مشکلات باروری شود.
• کیست‌های سروزی و موسینوس: این کیست‌ها معمولا حاوی مایع سروزی (شفاف) یا موسینوس (چسبناک) هستند و ممکن است به اندازه‌های بسیار بزرگ رشد کنند. برخی از این کیست‌ها ممکن است خوش‌خیم باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است نشانه‌ای از بیماری‌های جدی‌تر باشند.

علل به وجود آمدن کیست تخمدان

کیست‌های تخمدان به دلایل مختلفی به وجود می‌آیند که می‌توانند شامل فرآیندهای طبیعی بدن، اختلالات هورمونی و شرایط پزشکی خاص باشند. درک این علل می‌تواند به شناسایی و درمان به موقع کمک کند. در ادامه به برخی از شایع‌ترین دلایل تشکیل کیست‌های تخمدان پرداخته می‌شود:

• فرآیندهای طبیعی چرخه قاعدگی: بیشتر کیست‌های تخمدان به دلیل فرآیندهای طبیعی چرخه قاعدگی به وجود می‌آیند. این کیست‌ها مانند کیست‌های فولیکولی و کورپوس لوتئوم معمولا بی‌خطر هستند و بدون نیاز به درمان پس از چند هفته یا ماه ناپدید می‌شوند. کیست‌های فولیکولی زمانی ایجاد می‌شوند که فولیکول تخمدان، تخمک را آزاد نکرده و به جای آن متورم و پر از مایع می‌شود. کیست‌های کورپوس لوتئوم پس از آزاد شدن تخمک شکل می‌گیرند، اما به جای تحلیل رفتن پر از مایع می‌شوند.
• اختلالات هورمونی: تغییرات یا نامتعادل شدن هورمون‌ها می‌تواند به تشکیل کیست‌های تخمدان منجر شود. به عنوان مثال اختلالاتی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) که با افزایش سطح هورمون‌های مردانه (آندروژن) همراه است می‌تواند باعث تشکیل چندین کیست کوچک در تخمدان‌ها شود. این شرایط همچنین می‌تواند به نامنظمی‌های قاعدگی و مشکلات باروری منجر شود.
• بیماری اندومتریوز: اندومتریوز شرایطی است که در آن بافت مشابه با بافت داخل رحم در خارج از رحم از جمله روی تخمدان‌ها رشد می‌کند. این بافت می‌تواند باعث تشکیل کیست‌های اندومتریوزی (کیست‌های شکلاتی) شود که ممکن است باعث درد و مشکلات باروری شوند.
• بارداری: کیست کورپوس لوتئوم گاهی اوقات در ابتدای بارداری تشکیل می‌شود و برای حمایت از بارداری تا زمانی که جفت به طور کامل تشکیل شود، باقی می‌ماند. اگرچه این کیست‌ها معمولا بی‌خطر هستند، اما گاهی اوقات ممکن است بزرگ شده و باعث ناراحتی یا مشکلاتی شوند.
• بیماری‌های التهابی لگن: عفونت‌ها و بیماری‌های التهابی لگن می‌توانند به تشکیل کیست‌های تخمدان منجر شوند. التهاب ناشی از این بیماری‌ها می‌تواند باعث ایجاد بافت اسکار یا کیست‌هایی شود که ممکن است نیاز به درمان داشته باشند.
• رشد غیرطبیعی سلولی: کیست‌های تخمدان در موارد نادر از جمله کیست‌های دِرموئید و کیست‌های سروزی یا موسینوس می‌توانند نتیجه رشد غیرطبیعی سلولی باشند. این نوع کیست‌ها ممکن است نیاز به برداشت جراحی داشته باشند، به ویژه اگر بزرگ شوند یا علائمی ایجاد کنند.

شناسایی علت دقیق به وجود آمدن کیست تخمدان اهمیت دارد، زیرا به تعیین بهترین روش درمانی کمک می‌کند. در صورت مشاهده هر گونه علائم مربوط به کیست تخمدان، مراجعه به پزشک برای ارزیابی دقیق و درمان مناسب توصیه می‌شود.

علائم کیست تخمدان چیست؟

کیست‌های تخمدان ممکن است با علائم متفاوتی همراه باشند که بسته به اندازه، نوع و مکان کیست متغیر است. در ادامه به برخی از شایع‌ترین علائم اشاره می‌کنیم:

درد لگن، نشانه‌ای از وجود کیست

درد لگن یکی از رایج‌ترین علایم کیست تخمدان است. این درد می‌تواند به صورت مداوم یا گهگاهی احساس شود و از خفیف تا شدید متغیر است. گاهی درد قبل از شروع یا پایان دوره قاعدگی شدت گیرد و گاهی اوقات به ناحیه پایین کمر یا ران‌ها نیز گسترش یابد. این نوع درد می‌تواند نشان‌دهنده وجود یک مشکل در تخمدان‌ها باشد و نیاز به ارزیابی پزشکی دارد.

شاید مطالعه مقاله علائم دفع کیست تخمدان برایتان جالب باشد.

نفخ شکم، عارضه‌ای رایج

نفخ شکم ممکن است به دلیل حضور کیست‌های تخمدان رخ دهد. این حالت به ویژه زمانی که کیست رشد زیادی دارد، بیشتر احساس می‌شود. نفخ ممکن است با احساس سنگینی یا فشار در ناحیه شکم همراه باشد. این علامت می‌تواند باعث افزایش وزن ظاهری و احساس ناراحتی در پوشیدن لباس‌ها شود.

درد در ناحیه ران و کمر

کیست‌های تخمدان می‌توانند باعث ایجاد درد در ناحیه ران و کمر شوند. این درد به دلیل فشار وارد شده از کیست‌های بزرگتر بر روی اعصاب و بافت‌های اطراف است. درد می‌تواند با حرکت یا در حالت استراحت احساس شود و ممکن است تا پاها نیز گسترش یابد.

کیست تخمدان و تکرر ادرار

سوال مهم اینجاست که آیا داشتن کیست باعث تکرر ادرار میشود؟ وجود کیست‌های تخمدان می‌تواند فشار بر روی مثانه ایجاد کند و باعث تکرر ادرار شود. این حالت ممکن است با احساس نیاز فوری به ادرار کردن همراه باشد، حتی اگر مثانه به طور کامل پر نباشد. تکرر ادرار می‌تواند در طول روز و شب اتفاق بیفتد. در پاسخ به اینکه آیا کیست تخمدان باعث تکرر ادرار میشود، باید بگوییم که بله تکرر ادرار و کیست تخمدان به هم مرتبط هستند.

تأثیر کیست برروی حرکات روده ای دردناک

کیست‌های بزرگتر ممکن است با ایجاد فشار بر روده‌ها، حرکات روده‌ای دردناک یا دشواری در دفع را به همراه داشته باشند. این می‌تواند باعث یبوست یا احساس ناراحتی هنگام دفع شود.

حساس شدن سینه ها و تغییرات هورمونی

تغییرات هورمونی ناشی از کیست‌های تخمدان می‌تواند باعث حساسیت یا درد در سینه‌ها شود. این حالت ممکن است به ویژه در نزدیکی دوره‌های قاعدگی بیشتر احساس شود و معمولا به صورت موقتی خواهد بود.

حالت تهوع و استفراغ: علائم هشداردهنده

کیست‌های تخمدان به ویژه آن‌هایی که پاره می‌شوند یا باعث ایجاد فشار شدید بر روی اندام‌های اطراف می‌شوند، می‌توانند باعث حالت تهوع و استفراغ شوند. این علائم می‌توانند نشان‌دهنده یک وضعیت اورژانسی باشند.

دوره های قاعدگی نامنظم

کیست‌های تخمدان می‌توانند بر تعادل هورمونی تأثیر گذارند و باعث قاعدگی‌های نامنظم شوند. این می‌تواند شامل تاخیر یا حذف دوره‌های قاعدگی، خونریزی‌های سنگین یا خیلی خفیف باشد.

تب، سرگیجه، ضعف و تنفس سریع

این علائم معمولا در صورت پاره شدن کیست یا در وضعیت‌های اورژانسی دیگر اتفاق می‌افتند و نشان‌دهنده نیاز فوری به مراقبت‌های پزشکی هستند. تب، سرگیجه و ضعف می‌توانند نشانه‌هایی از عفونت یا خونریزی داخلی باشند. مهم است که در صورت تجربه هر یک از این علائم به ویژه اگر به طور ناگهانی ظاهر شوند یا شدید باشند به پزشک مراجعه کنید. تشخیص به موقع و درمان مناسب می‌تواند به پیشگیری از عوارض جدی کمک کند.

علائم کیست تخمدان در زمان پریودی

برخی از علائمی که ذکر شد ممکن است در زمان پریودی شدت بیشتری پیدا کنند. به طور کلی کیست‌های تخمدان می‌توانند تاثیرات متفاوتی بر روی بدن داشته باشند، اما در زمان پریودی به دلیل تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی که در این دوره رخ می‌دهد برخی از این علائم می‌توانند بیشتر نمایان شوند یا شدت بگیرند.

درد شدید لگن، خونریزی‌های نامنظم یا سنگین، نفخ و احساس فشار در شکم، حساسیت و درد در سینه‌ها و تغییر در حرکات روده‌ای همگی ممکن است در زمان پریودی تحت تاثیر قرار گیرند و شدیدتر از حالت‌های معمول خود باشند. این علائم نه تنها می‌توانند به دلیل وجود کیست‌های تخمدان باشند بلکه ممکن است نشان‌دهنده وجود مشکلات دیگری باشند که نیاز به بررسی دقیق‌تر دارند. بنابراین اگر خانمی تجربه تغییرات قابل توجهی در علائم دوره‌های قاعدگی خود دارد، بهتر است که با پزشک مشورت کند تا علت دقیق این تغییرات شناسایی و در صورت لزوم درمان مناسب ارائه شود. 

بیشتر بخوانید: عوارض کیست تخمدان

نقش متخصص زنان و زایمان در مواجهه با کیست تخمدان

مراجعه به متخصص زنان و زایمان برای زنانی که با علایم کیست تخمدان مواجه هستند، بسیار حیاتی است. این اقدام نه تنها به تشخیص دقیق و به موقع کمک می‌کند، بلکه اطمینان حاصل می‌شود که بیمار بهترین مشاوره و گزینه‌های درمانی را دریافت می‌کند. متخصص زنان و زایمان می‌تواند ریسک‌های مرتبط با کیست‌ها را ارزیابی کرده و بر اساس ویژگی‌های فردی هر بیمار، راهنمایی‌های مفیدی ارائه دهد. این ارتباط پزشکی تضمینی برای مدیریت مؤثر کیست‌های تخمدان و پیشگیری از عوارض احتمالی آن است.

 سوالات متداول

آیا دختران مجرد هم می‌توانند دچار کیست تخمدان شوند؟

• بله، دختران مجرد و زنان در هر سنی می‌توانند دچار کیست تخمدان شوند. وجود کیست تخمدان به وضعیت تأهل یا فعالیت جنسی فرد ارتباطی ندارد. کیست‌های تخمدان نتیجه فرآیندهای طبیعی یا اختلالات هورمونی در بدن هستند که می‌توانند در هر خانمی رخ دهند.

کیست تخمدان در بارداری خطرناک است؟

کیست‌های تخمدان در بارداری معمولاً خطرناک نیستند و بسیاری از آن‌ها بدون نیاز به درمان از بین می‌روند. با این حال کیست‌ها در موارد نادر می‌توانند باعث مشکلاتی مانند پارگی کیست یا تورشن (پیچ‌خوردگی) تخمدان که نیاز به مداخله فوری پزشکی دارد شوند. پزشکان معمولاً از طریق سونوگرافی رشد کیست‌ها را در طول بارداری زیر نظر می‌گیرند.

چه کسانی در معرض کیست تخمدان هستند؟

• همه زنان در سنین باروری در معرض خطر ابتلا به کیست تخمدان هستند، به ویژه کسانی که سابقه خانوادگی ابتلا به کیست تخمدان دارند، مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک هستند یا اختلالات هورمونی دیگری دارند. سبک زندگی، وزن و استفاده از برخی داروها نیز می‌تواند ریسک ابتلا به کیست تخمدان را تحت تأثیر قرار دهد.

کیست تخمدان به طور کامل درمان می‌شود؟

• بسیاری از کیست‌های تخمدان خود به خود از بین می‌روند و نیازی به درمان ندارند. در مواردی که کیست‌ها علائمی ایجاد می‌کنند یا خطرناک هستند، روش‌های درمانی مختلفی وجود دارد که می‌توانند شامل داروهای هورمونی، جراحی برای برداشتن کیست یا در موارد نادر، برداشتن تخمدان باشد. درمان در بسیاری از موارد مؤثر است و می‌تواند از بازگشت کیست جلوگیری کند.

آیا کیست تخمدان می‌تواند به سرطان منجر شود؟

• بیشتر کیست‌های تخمدان خوش‌خیم هستند و به سرطان منجر نمی‌شوند. با این حال یک نوع نادر از کیست‌ها که به عنوان کیست‌های نئوپلاستیک شناخته می‌شوند، ممکن است خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهند. به همین دلیل پیگیری و ارزیابی پزشکی دقیق کیست‌های تخمدان برای شناسایی به موقع هرگونه تغییر نگران‌کننده اهمیت دارد.

کیست دفع شده چه شکلیه؟

• از آنجایی که افتادن کیست در پریودی بسیار رایج است، باید بگوییم که معمولا فرد متوجه آن نخواهد شد. اگر به دنبال تصاویر کیست دفع شده هستید دقت کنید که شباهت زیادی به لکه‌بینی شدید دارد. عکس کیست دفع شده در پریودی هم شباهت بسیار زیادی به خون‌ریزی پریودی دارد.

سخن پایانی

علائم کیست تخمدان معمولی‌تر از آن چیزی هستند که تصور می‌کنید. در بعضی از موارد می‌بینیم که این علائم شباهت زیادی به علایم قاعدگی دارند. برای اینکه کیست تخمدان را در زمان کوتاهی تشخیص بدهید و برای درمان آن اقدام کنید، پیشنهاد می‌دهیم که به علائم خاص بدنتان توجه داشته باشید. در صورت مشاهده هرگونه علائمی بهتر است که سریعا به یک متخصص زنان مراجعه کنید. کلینیک تخصصی زنان دکتر روشن با بهترین کادر متخصص آماده ارائه خدمات به شما است.